Heimslj�s
veft�marit um �r�unarm�l
9. �rg. 298. tbl.
7. september 2016
�h�� �ttekt � l��heilsuverkefninu � Monkey Bay � Malav�:
Verkefni� hefur skila� miklum �rangri � betri heilbrig�is�j�nustu
 
"� �llum meginatri�um sta�festir �ttektin a� uppbyggingin � sj�krah�si og heilsug�slust��vum hafi gengi� vel og skila� miklum �rangri � betri heilbrig�is�j�nustu," segir Mar�a Erla Marelsd�ttir skrifstofustj�ri �r�unarsamvinnuskrifstofu utanr�kisr��uneytis um ni�urst��u �h��rar �ttektar � l��heilsuverkefni � Malav�.

Verkefni� er st�rsta einstaka verkefni� � s�gu al�j��legrar �r�unarsamvinnu �slands en �a� n��i til uppbyggingar sj�krah�ssins � Monkey Bay og tveggja heilsug�slust��va, � Nankumba og Chilonga. Hartn�r 7,5 millj�num bandar�kjadala var vari� til verkefnisins � li�lega t�u �ra t�mabili. Framkv�md verkefnisins f�r a� lang mestu fram me� miklum stu�ningi ICEIDA, ekki einungis fj�rhagslegum heldur einnig t�knilegum � formi �j�lfunar, eftirlits og r��gjafar.

Heims�kn � sj�krah�si� � Monkey Bay � desember 2012 h�lfu ��ru �ri eftir a� �a� var formlega afhent malav�skum stj�rnv�ldum
Mar�a Erla segir a� mikill fj�ldi innlagna, f��inga � sj�krah�si og heilsug�slust��vum og fj�ldi l�knisa�ger�a gefi til kynna a� a�gengi a� heilbrig�is�j�nustu hafi vaxi� mj�g miki�. � �v� samhengi s� � �a� bent � sk�rslunni a� Monkey Bay sj�krah�si� hafi l�tt mj�g �lagi af h�ra�ssj�krah�sinu � Mangochi, sem hafi veri� og s� undir miklu �lagi.

�msar afleiddar framfarir
"Geta til a� sinna m��rum, �ar � me�al til a� framkv�ma keisaraskur�i, hefur vaxi� � verkefnist�manum, en � �a� m� benda a� �j�lfun var mikilv�gur hluti verkefnisins. Vegna mikillar frj�semi er f��ingatengd heilbrig�is�j�nusta mj�g mi�l�g � allri heilbrig�is�j�nustu � landinu og vegna ungs aldurs mikils hluta m��ra og almennt b�gborins heilbrig�is�stands �eirra eru keisaraskur�ir mun algengari en vi� eigum a� venjast. �tla m� a� fj�lmargar m��ur hafi ��ur l�tist vegna �ess a� ekki var a�gengi a� l�gmarks�j�nustu sem r��i vi� sl�kar a�ger�ir," segir Mar�a Erla.

H�n bendir me�al annars � a� tilkoma sj�krah�ssins hafi haft � f�r me� s�r �msar afleiddar framfarir � Monkey Bay ��ttb�linu, �ar � me�al �j�nustu vi� sj�klinga utan sj�krah�ss. Ennfremur megi �tla a� tilkoma sj�krah�ss hafi auki� a�dr�ttarafl b�jarins en �b�um hefur fj�lga� �ar verulega.

Sj�krah�si� og heilsug�slust��varnar veita enn�� g��a heilbrig�is�j�nustu, �r�tt fyrir a� beinum verkefnisstu�ningi �slands s� loki�. Hins vegar eru � sk�rslunni l�tin � lj�s vonbrig�i me� a� ekki hefur tekist a� koma sj�krah�sinu � fj�rl�g r�kisins, �r�tt fyrir g�� or� �ar um � upphafi verkefnisins, �annig a� sj�krah�si� er � almennum heilsug�slufj�rl�gum h�ra�sins. "� lj�si �ess hve opinber fj�rm�l � Malav� eru � erfi�ri st��u er �st��a til a� taka undir �hyggjur sk�rsluh�funda um a� �a� geti reynst erfitt a� vi�halda �j�nustu me� �eim g��um sem unnt var me�an hins mikla og beina stu�nings �slands naut vi�," segir Mar�a Erla.

Teymi undir forystu Edward Chigwedere, MPH, MSc, l��heilsus�rfr��ings me� umtalsver�a reynslu af vinnu fyrir al�j��legar stofnanir vann �ttektina eftir opi� �tbo� � Malav�.

�tj�n millj�nir barna utan sk�la:
�t�k, n�tt�ruhamfarir og f�t�kt svipta b�rn grunnmenntun

Langflest b�rn � heiminum f� grunnmenntun og s�kja sk�la. Me� ��saldarmarkmi�unum var� mikil breyting til hins betra me� aukinni sk�las�kn barna. Hins vegar eru � �eim t�u l�ndum �ar sem flest b�rn eru utan sk�la allt a� 40% barna sem f� ekki grunnmenntun, segir � fr�tt fr� Barnahj�lp Sameinu�u �j��anna.  �etta ���ir a� �v� sem n�st tv� af hverjum fimm b�rnum - 18 millj�nir barna - eru utan sk�la og f� �ar af lei�andi enga formlega menntun.

Flest barna utan sk�la eru � L�ber�u. Tv� b�rn af hverjum �remur ganga ekki � sk�la. � Su�ur-S�dan er �standi� litlu betra, �ar f� 59% barna ekki l�gbundna grunnmenntun og �ri�jungur sk�la � landinu er loka�ur vegna �taka. N�st � r��inni eru Afganistan (46%), S�dan (45%), N�ger (38%) og N�ger�a (34%) og landaheitin gefa sk�rt til kynna a� � �takasv��um er mikill misbrestur � menntun barna og �au ney�ast til a� hverfa fr� n�mi.

� l�ndum � �essum lista UNICEF og samkv�mt greiningu samtakanna eru l�ka b�rn utan sk�la � ney�arsv��um �ar sem b��i langvarandi �urrkar og fl�� hafa sett samf�l�g � hli�ina, � sv��um �ar sem jar�skj�lftar hafa or�i� og s��ast en ekki s�st � sv��um �ar sem �b�ar b�a vi� s�ra f�t�kt.

Talsmenn UNICEF �ttast a� � l�ndum sem b�a vi� langvarandi �fri�, n�tt�ruhamfarir og �rbirg� vaxi upp kynsl�� barna �n menntunar og �n �eirrar f�rni  sem nau�synleg er til a� stu�la a� framf�rum. UNICEF vekur athygli � �v� a� menntun er ein minnst fj�rmagna�a grein mann��ara�sto�ar og f�kk a�eins 31% af skilgreindri ��rf � s��asta �ri, hlutfallslega helmingi minna en fyrir �ratug. 

Yfirh�ra�sl�knir � Mangochi � �slandi

William Wayne Peno yfirh�ra�sl�knir � Mangochih�ra�i, samstarfsh�ra�i �slendinga � al�j��legri �r�unarsamvinnu � Malav�, er kominn � stutta heims�kn til �slands. Hann heldur erindi � opnum fundi � Landsp�talanum n�stkomandi f�studag, 9. september.

William Wayne Peno yfirh�ra�sl�knir � Mangochih�ra�i.
Peno hefur veri� yfirh�ra�sl�knir � Mangochih�ra�i fr� �rinu 2014. Hann hefur veri� lei�andi af h�lfu heimamanna � framkv�md umfangsmikilla l��heilsuverkefna sem unnin eru � samvinnu �slendinga og h�ra�sstj�rnarinnar � Mangochi. H�ra�i� er � sunnanver�u landinu, eitt �a� f�t�kasta, og �b�arnir eru li�lega ein millj�n talsins. Undanfarin fj�gur �r hefur stu�ningurinn � l��heilsu einkum mi�a� a� �v� a� b�ta a�st��u kvenna vi� f��ingu, f�kka tilvikum �ar sem konur deyja af barnsf�rum og draga �r ungbarnadau�a. Einnig hefur veri� kappkosta� a� tryggja a�gang kvenna a� heilbrig�isstarfsf�lki, ekki s�st � tengslum vi� f��ingar.

Fr� �rinu 2012 hafa veri� reistar fimm f��ingardeildir � h�ra�inu, �ar af ein mj�g st�r vi� h�ra�ssj�krah�si� � h�fu�sta�num, Mangochib�, sem tekin ver�ur � notkun innan t��ar. Jafnframt hafa veri� ger�ar endurb�tur � allm�rgum heilsug�slust��vum og �tst��var reistar � dreif�um bygg�um. �hersla hefur veri� l�g� � a� tengja heilsug�slust��var vi� rafmagn og vatn. �ar a� auki hafa veri� keyptir fimm sj�krab�lar, svo f�tt eitt s� tali�.

Kvikmyndabrot um l��heilsuverkefni� � Mangochi, me�al annars vi�tal vi� Peno.
Peno hefur fyrir h�nd h�ra�sins haft veg og vanda af �essari uppbyggingu auk �ess sem hann hefur teki� virkan ��tt � undirb�ningi a� n�sta fj�gurra �ra samstarfssamningi vi� al�j��lega �r�unarsamvinnu �slands (ICEIDA). �ar er ger� tillaga um meiri �herslu � a� koma �j�nustu �t � dreif�ustu bygg�irnar, m.a. me� litlum �tst��vum, sj�krarei�hj�lum og �j�lfun heilbrig�isfulltr�a sem sj� um skr�ningu heilbrig�isuppl�singa �ti � �orpunum. �essir fulltr�ar eru lykilf�lk � l��heilsu og tengili�ir vi� heilbrig�iskerfi�. �eir b�lusetja, skr�setja og �kve�a hvort flytja �urfi f�lk � heilsug�slust�� e�a sj�krah�s. Um er a� r��a � sj�tta hundra� einstaklinga sem hver um sig hefur umsj�n me� nokkrum �orpum og fer�ast um � rei�hj�lum, oft um langan og erfi�an veg � starfssv��inu.

�slendingar hafa komi� a� �r�unarsamvinnuverkefnum � Mangochih�ra�i fr� �rinu 1989. � upphafi var samstarf � svi�i fiskiranns�kna en s��ar t�ku vi� f�lagsleg verkefni, � grunnmenntun, fullor�insfr��slu, vatns�flun og l��heilsu. �ri� 2011 afhentu �slendingar h�ra�syfirv�ldum og landsstj�rninni fullb�i� sj�krah�s � Monkey Bay, sem tilheyrir Mangochih�ra�i. Fyrsti samstarfssamingurinn vi� h�ra�i� var ger�ur �ri� 2012.

Fundurinn � Landsp�talanum ver�ur � Hringsal Barnasp�talans og hefst kl. 8 �rdegis. �ar mun Peno fjalla almennt um l��heilsu � Malav� og samstarf �slendinga vi� h�ra�syfirv�ld � Mangochi.

Utanr�kisr��uneyti� styrkir mann��arstarf Rau�a krossins

"�a� var mikil gle�istund � heimkynnum utanr�kisr��uneytisins vi� Rau�ar�rst�g � dag. Samningar voru undirrita�ir milli Rau�a krossins og �slenskra stj�rnvalda um stu�ning vi� mann��arverkefni Rau�a krossins," segir � fr�tt Rau�a krossins.

� fr�ttinni segir:

"Annars vegar er stu�ningur fyrir �framhaldandi �r�unarstarf � Hv�ta-R�sslandi en �ar er veigamest starf sem unni� er � Opnu h�si fyrir f�lk me� ge�raskanir. Fyrirmynd Opna h�ssins eru athv�rf Rau�a krossins � �slandi fyrir f�lk me� ge�raskanir, en �ar � me�al eru Vin � Reykjav�k, L�kur � Hafnarfir�i og Laut � Akureyri. Starfi� � Hv�ta-R�sslandi hefur vaki� mikla og ver�skulda�a athygli. Ford�mar gegn f�lki me� ge�raskanir eru miklir og me�fer�ar�rr��i eru af skornum skammti. Verkefni� er til tveggja �ra og hlj��a�i styrkurinn upp � 31,4 millj�n kr�nur.

Hins vegar kemur Rau�i krossinn � �slandi til me� a� sty�ja vi� net- og t�kniv��ingu 10 landsf�laga Rau�a krossins � efnaminni r�kjum Afr�ku. Verkefni� er til �riggja �ra og er markmi�i� a� br�a stafr�na bili� milli landsf�laga Rau�a krossins og n�rsamf�laga � l�gtekjur�kjum. Verkefni� hlaut hlutastyrk fyrir fyrsta starfs�ri verkefnisins, e�a 7,4 millj�nir kr�na."

� me�fylgjandi mynd m� sj� Gu�n�ju Nielsen, verkefnisstj�ra � hj�lpar- og mann��arsvi�i Rau�a krossins � �slandi, �samt �g�sti M� �g�stssyni, s�rfr��ingi � �r�unarsamvinnuskrifstofu utanr�kisr��uneytisins.

Bar�ttan um st��u yfirframkv�mdastj�ra Sameinu�u �j��anna:
L�kurnar � �v� a� kona ver�i fyrir valinu fara dv�nandi

�tta karlar hafa gegnt st��u a�alframkv�mdastj�ra Sameinu�u �j��anna � sj�t�u �ra s�gu samtakanna. Engin kona. Margir hafa l�ti� � lj�s �� sko�un a� t�mab�rt s� a� kona gegni st��unni, �ar � me�al Ban Ki-moon n�verandi a�alframkv�mdastj�ri. Hann l�tur af st�rfum � �rslok eftir tv� sex �ra t�mabil. L�kurnar � �v� a� draumur hans um a� kona taki vi� af honum fara dv�nandi.

Lengi vel voru fj�rar konur me�al ums�kjenda. � �v� opna og gagns�ja ums�knarferli sem innleitt var fyrir komandi framkv�mdastj�raskipti heltist ein kvennanna �r lestinni, Vesna Pusic fyrrverandi utanr�kisr��herra Kr�at�u, svo og einn karlanna, Igor Luksic, fyrrverandi fors�tisr��herra Svartfjallalands. � sumar b�ttist hins vegar vi� fj�r�a konan, Christiana Figueres fr� Kosta R�ka, sem hefur veri� lei�andi � loftslagsm�lum af h�lfu Sameinu�u �j��anna. Sj� karlar eru hins vegar enn me�al ums�kjenda.

Auk Christiana Figueres eru hinar konurnar �rj�r � frambo�i eftirtaldar: Natalia Gherman fyrrverandi utanr�kisr��herra Moldav�u; Irina Bokova fr� B�lgar�u og n�verandi framkv�mdastj�ri UNESCO; og Helen Clark framkv�mdastj�ri �r�unar��tlunar S� (UNDP) og fyrrverandi fors�tisr��herra N�ja-Sj�lands.

Eins og sj� � myndinni h�r til hli�ar hefur Irena Bukova bestu st��una eftir �rj�r umfer�ir � vali innan Sameinu�u �j��anna � n�sta a�alframkv�mdastj�ra. Efstur er hins vegar Antonio Guterres fyrrverandi fors�tisr�herra Port�gals.

A� �v� er fram hefur komi� eru engin t�mam�rk � �v� hven�r frambo�sfrestur rennur �t og sumir fr�ttask�rendur hafa gert �v� sk�na a� sterkir frambj��endur kunni a� koma fram � lokasprettinum. Nafn Angelu Merkel kanslara ��skalands hefur veri� nefnt � �v� sambandi.

St��nun � M�samb�k?

Utanr�kisvi�skipti geta eflt �r�un, segir � fr�ttask�ringu ��ska �r�unart�maritsins D+C, en bla�i� birtir r�� fr�ttask�ringa � n�jasta t�lubla�inu um vi�skipti og �r�un, me�al annars � M�samb�k, einu af samstarfsl�ndum �slendinga � �r�unarsamvinnu. � greininni segir a� �a� s� a� mestu leyti p�l�t�sk spurning hvort  �tflutningur bl�mstri og hvort hann lei�i til aukinnar velfer�ar. "R�kisstj�rnin � M�samb�k hefur hinga� til ekki tekist a� n�ta �au t�kif�ri sem gefast, og stefna � �r�unarm�lum getur a�eins hj�lpa� upp a� vissu marki," segir �ar.

Greinarh�fundar benda � a� ��tt hagkerfi M�samb�kur hafi veri� � miklum vexti � m�rg �r r�ki st��nun �egar horft er til �r�unar. F�t�kt og tekjumisr�tti hafi aukist og M�samb�k s� enn samkv�mt l�fskjarav�sit�lu Sameinu�u �j��anna � h�pi �eirra r�kja �ar sem l�fskj�r eru l�kust, � 180. s�ti af 188 �j��um.

"�a� eru engar framfarir � sj�nm�li vegna �ess a� hagkerfi� b�r einnig vi� langvarandi v�ruskiptahalla vi� �tl�nd. �a� ���ir a� �j��in ey�ir meira � innflutning en h�n f�r sj�lf me� �tflutningi og hinga� til hefur ekki tekist a� styrkja �tflutningsgreinarnar. �rlegur halli er fj�rmagna�ur me� l�num, �r�unara�sto� og fj�rfestingum erlendis fr�. N�leg hneykslism�l hafa l�ka varpa� lj�si � a� r�kisstj�rnin hefur teki� ��tt � leynisamningum, me�al annars tengdum vopnainnflutningi, og �v� er r�ki� skuldsett upp � topp. Helstu framlagsr�ki � �r�unara�sto� hafa brug�ist vi� me� �v� a� fresta grei�slum, v�ruver� h�kkar,  gjaldmi�illinn fellur, fj�rfestar halda a� s�r h�ndum, og l�fskj�r margra M�samb�kana versna. R�ki� �arf a� her�a beltis�lina," segir � greininni.

R�ku �j��irnar �urfa a� taka Heimsmarkmi�in alvarlega

Heimsmarkmi�in t�ku vi� af ��saldarmarkmi�unum um s��ustu �ram�t og voru sam�ykkt af fulltr�um allra 193 a�ildarr�kja Sameinu�u �j��anna � september � fyrra. Mogens Lykketoft, forseti allsherjar�ings S�, hefur af �v� �hyggjur a� r�ku �j��irnar � heiminum taki Heimsmarkmi�in ekki n�gu alvarlega.

"�a� vekur eftirtekt m�na og l�ka a� nokkru leyti ugg a� Heimsmarkmi�in eru tekin af meiri alv�ru me�al �r�unarr�kja en � �r�u�u r�kjunum," sag�i hann � vi�tali vi� IPS fr�ttaveituna. Mogens vekur athygli � �v� a� Heimsmarkmi�in sn�ast �l�kt ��saldarmarkmi�unum ekki a�eins um f�t�kt f�lk � f�t�kum r�kjum heldur um allt f�lki� � heiminum.

� vi�talinu nefnir Mogens nokkur atri�i sem �r�u�u �j��irnar g�tu beitt s�r fyrir � tengslum vi� sj�lfb�ra �r�un, me�al annars � a�ger�um gegn loftslagsbreytingum, a�ger�um gegn skattaskj�lum og h�kkun � framl�gum til opinberrar �r�unara�sto�ar.

Heimsmarkmi�in voru kynnt af h�lfu Junior Chambers og F�lags Sameinu�u �j��anna � �slandi � "Fundi f�lksins" um s��ustu helgi og �ar var me�fylgjandi mynd tekin af Gu�na Th. J�hannessyni forseta �slands. 

"�� ert dau�ur"
Lj�smynd� UNHCR/Hereward Holland

"T�p�lega n�u ��sund fylgd�ar�lausra barna � fl�tta er sakna� � ��skalandi, sam�kv�mt n�j�um upp�l�s�ing�um fr� stj�rn�v�ld�um. �tt�ast er a� ein�hver �eirra s�u f�rn�ar�l�mb man�sals. Yfir t�u ��sund b�rn komu ein s�n li�s til �tal��u � fl�tta und�an hung�urs�ney� og of�beldi � fyrstu sex m�nu�um �rs�ins. M�rg �eirra hafa veri� seld � v�ndi og jafn�vel blekkt til far�ar�inn�ar af jafn�vel kenn�ur�um s�n�um og �tt�ingj�um me� gylli�bo�um um betra l�f hand�an hafs�ins."

� �essum or�um hefst �tarleg fr�ttask�ring
B�rn � fl�tta/ UNICEF
B�rn � fl�tta/ UNICEF
Gu�r�nar H�lfd�nard�ttur � Mbl.is sem birt var um s��ustu helgi me� fyrirs�gninni "�� ert dau�ur". �ar segir me�al annars a� flestir fl�tta�manna sem komi fr� Mi�-Aust�ur�l�nd�um til Evr��pu komi til Grikk�lands og �tal��u. "A�b�na�ur sem b��ur fl�tta�f�lks �ar er oft skelfi�leg�ur. B�rn allt ni�ur � sj� �ra ald�ur eru f�rn�ar�l�mb barn�an��inga � fl�tta�manna�b��um � Grikklandi. B�rn og kon�ur �tt�ast svo kyn�fer�is�legt of�beldi � b��unum a� �au �ora ekki a� fara ein � kl�setti� a� kv�ld- og n�t�ur�lagi."

� fr�ttask�ringunni er me�al annars vitna� � Heimslj�s og umfj�llun okkar � s��asta t�lubla�i um lei�togafundinn � New York s��ar � m�nu�inum um fl�tta- og farandf�lk.

�� ert dau�ur/ Mbl.is
Fimmt�u millj�nir barna � fl�tta, flest vegna �taka

� n�rri sk�rslu Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna (UNICEF) um st��u barna � fl�tta, sem kom �t � dag, segir a� hartn�r 50 millj�nir barna hafa ney�st til a� yfirgefa heimili s�n, �ar af 28 millj�nir vegna vopna�ra �taka � heimalandinu. Hin b�rnin hafa fl�i� heimili s�n af ��rum �st��um. 

Fram kemur i sk�rslunni a� b�rn eru um �a� bil helmingur allra fl�ttamanna � heiminum. �� segir a� b�rn fl�i heimaland sitt ein s�ns li�s � auknum m�li. R�mlega hundra� ��sund b�rn hafi til d�mis s�tt um h�li � 78 l�ndum � fyrra, �refalt fleiri en �ri� ��ur.


Par�sarsamningurinn lag�ur fyrir Al�ingi � n�stunni

Lilja Alfre�sd�ttir utanr�kisr��herra mun � n�stunni leggja �ings�lyktunartill�gu um fullgildingu Par�sarsamningsins � loftslagsm�lum fyrir Al�ingi. Sigr�n Magn�sd�ttir, umhverfis- og au�lindar��herra, kynnti till�gu �ess efnis � r�kisstj�rn � g�r fyrir h�nd utanr�kisr��herra. Samningurinn ver�ur lag�ur fyrir Al�ingi �samt �ings�lyktunartill�gu um heimild fyrir r�kisstj�rnina a� fullgilda hann.

Par�sarsamningurinn var sam�ykktur � desember 2015 � �ingi a�ila a� loftslagssamningi Sameinu�u �j��anna um loftslagsbreytingar. Um er a� r��a s�gulegan samning um samvinnu � bar�ttunni vi� loftslagsbreytingar �ar sem � fyrsta sinn er gengi� �t fr� �v� a� �ll r�ki taki virkan ��tt � a� draga �r losun gr��urh�salofttegunda.

Par�sarsamningurinn myndar ramma utan um skuldbindingar sem r�kin hafa sj�lfviljug sett fram me� �a� a� markmi�i a� halda h�kkun hitastigs jar�ar undir 2�C mi�a� vi� me�alhitastig jar�ar fyrir i�nv��ingu. Jafnframt skuli leita lei�a til �ess a� halda h�kkun hitastigs undir 1,5�C. Samningurinn mun hafa �hrif � markmi� �slands � loftslagsm�lum, en hefur ekki a� geyma bein �kv��i um t�lulegar skuldbindingar einstakra r�kja.  �sland lag�i fram ��tla� framlag sitt � j�n� 2015 eftir sam�ykkt �ess efnis � r�kisstj�rn. �ar kemur fram a� stefnt s� a� �v� � samstarfi vi� a�ildarr�ki Evr�pusambandsins (ESB) a� n� 40% samdr�tti � losun �ri� 2030 mi�a� vi� �tbl�stur �ri� 1990.

�l�ka margir deyja af mengun og krabbameinum

Erik Solheim n�r yfirma�ur Umhverfis��tlunar Sameinu�u �j��anna (UNEP) segir a� mengun ver�i sj� millj�num jar�arb�a a� aldurtila �rlega, e�a �l�ka m�rgum og deyja af krabbameini. T�lurnar koma fr� Al�j��aheilbrig�isstofnuninni (WHO).


Erik Solheim - fyrrverandi yfirma�ur �r�unarsamvinnunefndar OECD, DAC, og ��ur r��herra � Noregi greindi fr� �essum t�lum � bla�amannafundi � Genf � s��ustu viku.
Uppl�singaskrifstofa Sameinu�u �j��anna fjallar um bla�amannafundinn og � fr�tt UNRIC segir:

"Solheim lag�i �herslu � mikilv�gi samstarfs vi� �msa a�ila � starfi UNEP. "Vi� ver�um a� minnsta kosti a� vera rei�ub�in til samstarfs vi� fyrirt�ki, sem �mist skara fram �r e�a vilja breytingar," sag�i Solheim og benti m�li s�nu til stu�nings � n�legan samning vi� Ethiopian Airlines sem mi�ar a� �v� a� b�ta orkun�tingu flugf�lagsins.

Anna� �hersluatri�i a� s�gn Solheim er a� "kanna sk�run umhverfism�la annars vegar og str��s og �taka og uppflosnun f�lks hins vegar."

Hann sag�i a� til �ess a� skerpa s�n � �essi m�li, s� nau�synlegt a� n� til fleiri og breyta �herslum til �ess a� fanga athygli f�lks. Eitt fyrsta skrefi� er a� breyta nafni stofnunarinnar �r UNEP � UN Environment, e�a S� umhverfi."


�hugavert

4 ways to end hunger in Africa, eftir Kofi Annan/ CNN
-
Fragmentation of the Thinking and Working Politically agenda: Should we worry?, eftir Thomas Park/ DLProg
-
Vefur um Heimsmarkmi�in fyrir sk�la � Danm�rku/ UNDP
-
World Largest Lesson 2016/ UNICEF
-
MINDBLOWING PHOTOGRAPHS OF THE LAST SURVIVING TRIBES ON EARTH/ LiveLearnEvolve
-
Kenya: Hope for street children | Global 3000/ DW
-
#nakedteachingday - 30th September 2016/ WWEP
-
From Ugandan slum to international chess player/ BBC
-
The revolt of South Africa's metropoles: a revolution of rising expectations, eftir Philip Harrison/ TheConversation
-
Photo essay: life in the largest refugee camp in the world/ ONE
-
The UN secretary-general should be a woman. More than that, a feminist/ WEFORUM
-
Bravest Entrepreneur: How The Fisherwoman Of Gaza Built A Business In The Blockaded Seaport/ Forbes
-

Nigeria's Bama Caps Now Seen Across West Africa/ VOA
#Do you have refugenes?/ Independent
-
Food around the world - what recipes do aid workers bring home from the field?/ TheGuardian
-
Children deported back to Afghanistan: The most vulnerable group of deportees, eftir Abdul Ghafoor/ Kab�lblogg
-
It's Time For World Leaders To Support Fossil Free Finance, eftir Vrinda Manglik/ HuffingtonPost
-
Udviklingsbistanden skal helst ikke ud af landet, eftir Lars Engberg-Pedersen/ GlobalNyt
-
Why do we still use the term "sub-Saharan Africa"?/ Qz
-
Jobs and mobile phones in Africa, eftir Safia Khan/ Al�j��abankablogg
-
Infographic from the Development Co-operation Report 2016/ OECD
-
Women Between War and Peace - 15 years in photography/ Medium

B�lusett gegn gulus�tt � mett�ma

R�mlega sj� millj�nir manna voru b�lusettar � mett�ma gegn gulus�tt � Kinshasa, h�fu�borg Austur-Kong� (DCR) en eins og ��ur hefur komi� fram var �ttast a� �essi sk��i smitsj�kd�mur yr�i a� faraldri � borginni og jafnvel v��ar � �essum heimshluta.

 B�lusetningarherfer�in er einhver s� umfangsmesta og fl�knasta sem Al�j��aheilbrig�isstofnunin (WHO) hefur komi� a� og h�n var framkv�md � mett�ma, e�a � a�eins tveimur vikum.

Samkv�mt fr�tt fr� WHO er r�kisstj�rn landsins ekki s�st �akka� hversu vel t�kst til en starfsmenn WHO h�f�u aukin heldur s�r til stu�nings fj�lda sj�lfbo�ali�a fr� r�mlega fimmt�u borgarasamt�kum. � fr�ttinni kemur einnig fram a� skipulagning herfer�ar af �essari st�r�argr��u taki a� jafna�i h�lfy �r en � �essu tilviki hafi herfer�in veri� framkv�md � tveimur vikum til �ess a� for�ast rigningart�mann � upphafi septemberm�na�ar.

A� mati fulltr�a WHO er faraldurinn, b��i � Ang�la og Austur-Kong�, verri en reikna� haf�i veri� me� en hins vegar ekki alheims�gn, enn sem komi� er.


Fr��igreinar og sk�rslur
Fr�ttir og fr�ttask�ringar

Dimensions of rural development/ D+C
-
Flooding of Coast, Caused by Global Warming, Has Already Begun/ NYT
-
Malnutrition rates in Nigeria "horrifying"/ IRIN
-
G��ger�a minnst � d�nard�gri M��ur Teresu/ UNRIC
-
F�rre flyktninger - Sverige omfordeler milliarder til bistand/ Bistandsaktuelt
-
FEATURE: WFP in emergency operation to assist 80,000 South Sudanese refugees in Uganda/ UN
-
Forsetafr�in hefur �tak gegn m�nus�tt/ Mbl.is
-
G20 summit: 'a disappointment for Africa'/ DW
-
Women and girls with disabilities are equal rights holders, not 'helpless objects of pity' - UN rights committee/ UNNewsCentre
-
Are UK charities ready for the storm ahead?/ Devex
-
The future will be built in Africa - Mark Zuckerberg/ FIN24
-
Can mobile phone data answer global development's call?/ Devex
-
Greek volunteer sea rescue team - joint winners Nansen Refugee Award 2016/ UNHCR
-
Fr�ttabr�f Landgr��slusk�lans/ UNU-LRT
-
Life returns to parts of conflict-ridden Borno/ UNICEF
-
South Sudan gets 4,000 more peacekeepers/ CNN
-
Likestillingssatsing uten ferske penger/ Bistandsaktuelt
-
Denmark funds emergency response for South Sudanese refugees in Uganda with 2 million USD/ UNHCR
-
Malawi: Keeping Girls in School Is Weapon Against Poverty - First Lady/ AllAfrica
-
Investment in youth and women critical to Africa's development, says UN Development Chief/ UNDP
-
Nigerian Military: Some Officers Selling Arms to Boko Haram/ VOA
-
Malawi Minister of Finance opens national population and development conference/ AFIDEP

Afr�kuh�t�� � lok m�na�arins

FEST AFR�KA REYKJAV�K 2016 heldur upp � sj�unda starfs�r sitt � �r. Menningarh�t��in Fest Afr�ka Reykjav�k hefst mi�vikudaginn 28. september me� opnunart�nleikum �ar sem fram koma Menard Mponda & Cheza Ngoma og Skuggamyndir fr� B�sans og l�kur � sunnudagskv�ld me� lokah�fi Fest Afr�ka. 

Sj�lfsagt er a� geta �ess a� h�gt er a� kaupa helgarpassa � 9.900 kr�nur sem gildir � alla vi�bur�i. Einnig ver�ur h�gt a� kaupa mi�a � stakt kv�ld � 3.900 kr. Fr�tt ver�ur � vi�bur� � Norr�na h�sinu.

"Dagskr�in samanstendur af l�flegu, skemmtilegum og fr��andi vi�bur�um sem gefa inns�n inn � afr�ska menningu. T�nleikar, danss�ning, lj�smyndas�ning, n�mskei�, fyrirlestrar, afr�skur marka�ur og afr�skur matur eins og hann gerist bestur," eins og segir � tilkynningu.

Allar n�nari uppl�singar m� finna inn � vef Fest Afr�ka.

Heimsmarkmi� Sameinu�u �j��anna: Ekkert hungur 
 
Anne Poulsen
Opinn fundur � vegum Al�j��am�lastofnunar H�sk�la �slands og utanr�kisr��uneytisins ver�ur haldinn m�nudaginn 12. september kl. 12:00-13:00 � fyrirlestrarsal �j��minjasafns �slands og ber yfirheiti�; Heimsmarkmi� Sameinu�u �j��anna: Ekkert hungur 

Al�j��asamf�lagi� sam�ykkti � september � s��asta �ri n� markmi� Sameinu�u �j��anna um sj�lfb�ra �r�un �ar sem �hersla er l�g� � b�tt l�fsg��i og verndun umhverfis og n�tt�ru. Anna� markmi� Sameinu�u �j��anna mi�ar a� �v� a� �tr�ma hungri, tryggja f��u�ryggi, draga �r vann�ringu og stu�la a� sj�lfb�rum landb�na�i. Til �ess a� h�gt s� a� �tr�ma hungri � eitt skipti fyrir �ll ver�ur a� taka � r�tum vandans - str��s�t�kum, loftslagsbreytingum og �llu �ar � milli.

Anne Poulsen, framkv�mdastj�ri Matv�la��tlunar Sameinu�u �j��anna � Kaupmannah�fn, r��ir a�ger�ir Matv�la��tlunarinnar � bar�ttunni gegn hungri og hvernig �tr�ma megi hungri fyrir 2030.

Fundarstj�ri: Vera Kn�tsd�ttir, framkv�mdastj�ri F�lags Sameinu�u �j��anna � �slandi

Fundurinn fer fram � ensku og er opinn �llum.
sland sty�ur ney�ara�sto� Matv�lastofnunar Sameinu�u �j��anna (WFP) � Les�t�

- eftir Susan Martin verkefnisstj�ra WFP � Les�t� 
 
Susan Martin starfar sem samr��sfulltr�i og verkefnisstj�ri fyrir WFP � Les�t�. Starfi� felst � a� samr�ma ney�ara�ger�ir, efla samvinnu vi� a�rar stofnanir og stj�rnv�ld og veita WFP sv��askrifstofum � 6 af 10 s�slum � Les�to stu�ning vi� framkv�md ney�ara�sto�ar fyrir um 200.000 �b�a sem b�a vi� b�g kj�r vegna uppskerubrests og langvarandi �urrka. 

Undirb�ningur fyrir ney�ara�sto� felst m.a � �v� a� �orpsb�ar koma saman og svara spurningalistum sem hj�lpar stj�rnv�ldum a� vega og meta ��rf hverrar fj�lskyldu og �kve�a hverjar f� a�sto�. Erfitt hlutverk �ar sem ��rfin er mun meiri en geta hj�lparstofnana vegna skorts � fj�rmagni hinga� til.
Stj�rnv�ld � Les�t� l�stu yfir ney�ar�standi � desember 2015, eftir a� lj�st var a� uppskera � landsv�su hef�i brug�ist anna� �ri� � r�� eftir langvarandi �urrka. Ney�ar��tlun ger�i r�� fyrir a�sto� til handa h�lfri millj�n manna, e�a um 25% af heildarfj�lda �j��arinnar. S��an �� hafa �tarlegri kannanir h�kka� �� t�lu � 700.000 manns, sem �urfa � matara�sto� og ��rum stu�ningi a� halda n�stu m�nu�i til a� �rauka fram a� n�stu uppskeru � apr�l 2017.   

World Food Programme (WFP) hefur � s��ustu 6 m�nu�um a�sto�a� r�mlega 20.000 �b�a � sm�r�kinu Les�t� � Su�ur-Afr�ku, me� m�na�arlegri peningaa�sto� a� ver�m�ti IKR 7.600, sem dugar fyrir innkaupum � ma�smj�li, baunum og matarol�u handa fimm manna fj�lskyldu.

N� stendur yfir ��tlunarger� fyrir frekari ney�ara�sto� fyrir allt a� 260.000 manns (53.000 heimili) � 5 s�slum �ar sem �urrkar hafa ey�ilagt uppskeru sl. 2 �r samkv�mt n�rri matsk�rslu (LVAC). ��tlunin gerir r�� fyrir a� 200.000 manns f�i matarstyrk � formi peninga, rafr�nnar inneignar (e-Cash) e�a matargjafa � 6 m�nu�i, og 60.000 manns (12.600 heimili) nj�ti sama stu�nings gegn l�ttri vinnuskyldu (work for food).

Samr��sfundum er st�rt af stj�rnv�ldum (Disaster Management Authority) og hefur �eim gengi� fremur br�suglega a� halda vikulega samr��sfundi, a�allega vegna takmarkana � stj�rnunargetu og einnig hamlar l�leg m�ting fr� r��uneytum sem koma a� ney�ara�sto�inni.

Mann��arsamt�k og stofnanir Sameinu�u �j��anna � Les�t� m�ta reglulega undir forystu Mann��arstj�ra S� (Humanitarian Country Team). �msir vinnufundir eru haldnir um t�knilega �tf�rslu � ney�ara�sto�inni og st�rir WFP vinnuh�pnum fyrir matv�laa�sto� og stu�ning til f�t�kra b�nda (Food Security & Agriculture Sector Group). �� eru WFP og UNDP (�r�unarstofnun S�) samtaka � stu�ningi vi� ��tlunarger� stj�rnvalda um a�ger�ir til a� auka vi�n�m (resilience) gegn skyndilegum �f�llum af v�ldum n�tt�runnar, t.d. �urrka og fl��a vegna ve�urfarsbreytinga.  

Fyrir utan beina ney�ara�sto� �� vinna samr��sh�par a� framgangi jafnr��is, velfer�ar og mannr�ttinda (Gender&Youth, Social Protection, Human Rights) og hefur nokku� �okast �lei�is me� a� innlei�a al�j��asam�ykktir, �ar � me�al �lyktun 1325 � dr�g a� fimm �ra �r�unar��tlun landsins (2018 - 2022)
Helstu �skoranir sem hindra �s�ttanlegan framgang ney�ara�sto�arinnar sem og lengri t�ma �r�unara�sto�ar fyrir Basotho �j��ina � Les�t�, er samkeppnin um fj�rhagsa�sto� af hendi Al�j��asamf�lagsins og takm�rku� geta stj�rnvalda til �ess a� n� samst��u og skapa traust jafnt me�al �b�a sem og stu�ningsa�ila. 


L�fi� � Map�t�, M�samb�k

Anna Gu�r�n � Map�t�.
- eftir �nnu Gu�r�nu Arad�ttur starfsnema � M�samb�k

� sendir��um �slands � Malav�, M�samb�k og �ganda starfa �r�r starfsnemar sem l�kt og undanfarin �r hafa fallist � bei�ni Heimslj�ss um pistlaskrif �ann t�ma sem �eir dvelja � samstarfsl�ndum �slendinga. 

N�na eru um �a� bil �rj�r vikur li�nar af dv�l minni � Maputo og l�fi� gengur sinn vanagang. Yfirleitt �egar komi� er � framandi sl��ir gerist �mislegt skemmtilegt og skr�ti� fyrstu vikurnar en �ar sem �etta er anna� skipti� � �essu �ri sem �g er h�r � M�samb�k er l�ti� sem kemur � �vart. Vikurnar hafa a� sj�lfs�g�u veri� skemmtilegar en n�nast lausar vi� a� vera skr�tnar. �a� er engu a� s��ur �mislegt sem ver�ur alltaf erfitt a� venjast eins og til d�mis auglj�s munur � l�fsg��um f�lks og einnig spillingin innan hinna �msu innvi�a stj�rnkerfisins sem hindra uppbyggingu og fram�r�un landsins.
 
Eins og ��ur sag�i eyddi �g fyrri helmingi �essa �rs � M�samb�k, annars vegar � starfsn�mi � Maputo hj� m�samb�skum umhverfissamt�kum og hinsvegar � Niassa fylki �ar sem �g ger�i vettvangsranns�kn fyrir mastersverkefni� mitt. En meira um �a� s��ar. � �essum t�ma hef �g fengi� a� kynnast m�samb�sku samf�lagi og s�gu sem er b��i dramat�sk og afar �hugaver�. � apr�l � �essu �ri kom svo � lj�s a� fyrrum forseti og r�kisstj�rn hans hafi teki� svok�llu� "leynil�n" �ri� 2013, l�n sem tekin voru � bak vi� tj�ldin og voru �v� ekki sam�ykkt af �inginu. Eftir a� �a� komst upp � yfirbor�i� hafa m�rg framlagsr�ki st��va� fj�rlagastu�ning til r�kisins sem hefur leitt til �ess a� gjaldmi�illinn hefur hr��falli� � s��ustu m�nu�um. �g tek vel eftir breytingum � �essum �rf�u m�nu�um sem �g var � burtu enda tala inn�ddir varla um anna� og hafa miklar �hyggjur, skiljanlega. Samt sem ��ur eru �vallt bros yfir andlitunum og �a� er ekki langt � h�morinn. Gestrisnin er mikil og f�lk b��ur i�ulega g��an daginn �t � g�tu og spyr hvernig ma�ur hefur �a�.
 
Fyrstu vikurnar � vinnunni hafa veri� r�legar og �hugaver�ar. �g hef veri� a� skyggnast inn � �r�unarsamvinnu �slands og kynnt m�r �au mikilv�gu verkefni sem �r�unarsamvinnuskrifstofa sty�ur � M�samb�k. Helstu verkefnin n�na er stu�ningur vi� sj�var�tvegsr��uneyti� � samstarfi vi� Noreg og anna� verkefni � Zambeziu fylki � samstarfi vi� UNICEF um a�gang a� hreinu vatni og b�tta salernisa�st��u fyrir b�rn, sem mikil ��rf er �. Einnig eru jafnr�ttissj�narmi� �vallt ofarlega � baugi en ��rf er � stu�ningi vi� a� innlei�a stefnur sem sn�a a� jafnr�tti kynjanna og valdeflingu kvenna. �� a� p�lit�sk skuldbinding s� mikil og b�i� er a� skrifa undir flesta s�ttm�la og stefnur sem sn�a a� m�lefninu, hafa raunverulegar framfarir veri� litlar. Ofbeldi gagnvart konum er enn �tbreitt, HIV smit er algengara hj� ungum konum en k�rlum og menntunarstig kvenna er almennt mj�g l�gt. �ann 25. �g�st t�k �g ��tt � Appels�nugula deginum � Maputo � vegum UN Women sem er dagur til a� vekja athygli � mikilv�gi �ess a� gr�pa til a�ger�a � bar�ttunni vi� ofbeldi gagnvart konum og st�lkum. �a� var fr�b�rt a� sj� miki� af ungu f�lki, konum og k�rlum, samankomi� til a� s�na stu�ning og l�ta sig jafnr�tti kynjanna var�a.
facebook
UM HEIMSLJ�S 

Heimslj�s - veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af utanr�kisr��uneytinu. Heimslj�s er fr��slu- og uppl�singarit um �r�unar- og mann��arm�l og al�j��lega �r�unarsamvinnu �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um m�laflokkinn og gefa �hugas�mum kost � �v� a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Heimslj�s birtir gjarnan greinar um �r�unarm�l en �t�� undir nafni og � �byrg� h�funda. Sl�kar greinar �urfa ekki a� endurspegla stefnu stj�rnvalda. 

 

�eir sem vilja senda okkur �bendingu um efni e�a afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfang ritstj�rans, Gunnars Salvarssonar, gsal@mfa.is

.

Vi� bi�jumst velvir�ingar � �v� a� geta ekki nota� �slenskar g�salappir � vi�t�lum en bandar�skt sni�m�t veft�maritsins leyfir ekki notkun �eirra.

 

ISSN 1670-8105