Heimslj�s
veft�marit um �r�unarm�l
9. �rg. 296. tbl.
24. �g�st 2016
Vantalin dau�sf�ll kornabarna og m��ra � �r�unarr�kjum:
Fyrsti dagur � l�fi barns s� h�ttu-legasti b��i fyrir m��ur og barn

Fleiri b�rn f��ast andvana e�a deyja sk�mmu eftir f��ingu en opinber g�gn segja til um. Sama gildir um m��ur sem deyja af barnsf�rum. Samkv�mt t�lum Al�j��aheilbrig�isstofnunarinnar (WHO) deyja � hverju �ri 2,7 millj�nir barna fyrsta m�nu�inn eftir f��ingu, 2,6 millj�nir barna f��ast andvana og 330 ��sund konur deyja af barnsf�rum. Skr�ningu �essara dau�sfalla er verulega �f�tt � m�rgum f�t�kum r�kjum. �etta kemur fram � fr�tt 
fr� WHO en stofnunin leggur hins vegar ekki mat � �a� hversu miki� vantali� er � �essum efnum mi�a� vi� uppgefnar t�lur.

Samkv�mt fr�ttinni eru �v� sem n�st �ll andvana f�dd b�rn �skr�� og hvorki eru gefin �t f��ingar- n� d�narvottor� fyrir helming �eirra kornabarna sem deyr � fyrstu vikum �vinnar. �ar sem dau�sf�llin eru ekki skr��, tilkynnt e�a ranns�ku� getur vi�komandi r�ki ekki gripi� til nau�synlegra a�ger�a til a� for�a ��rum b�rnum og m��rum fr� dau�a, segir � fr�tt WHO.

A� mati stofnunarinnar er n�kv�m skr�ning og greining forsenda �rb�ta � �essu svi�i �v� unnt v�ri a� bjarga flestum b�rnum sem f��ast andvana e�a deyja � fyrstu d�gum eftir f��ingu me� betri heilbrig�is�j�nustu � me�g�ngu og vi� f��ingu.

"Fyrsti dagurinn � l�fi barns er s� h�ttulegasti, b��i fyrir barni� og m��urina," segir � fr�ttinni.

Helmingur barna f�r ekki brj�stagj�f fyrsta klukkut�mann
R�mlega helmingur allra barna f�r ekki brj�stagj�f fyrsta klukkut�mann eftir f��ingu. �a� eykur l�kurnar � sj�kd�mum og dau�a, a� mati fulltr�a Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna (UNICEF) sem segja �hyggjurnar fyrst og fremst beinast a� �j��um sunnan Sahara � Afr�ku. B�rn sem f� ekki brj�stagj�f fyrsta klukkut�mann eftir f��ingu fara � mis vi� mikilv�g n�ringarefni, m�tefni og snertingu vi� m��ur. Allir �essir ��ttir stu�la a� vernd fyrir n�f�dda barni�.

Me� �v� a� fresta brj�stagj�f um 2 til 23 klukkustundir eftir f��ingu aukast l�kurnar � �v� a� barni� deyi � fyrsta m�nu�inum um 40% og me� �v� a� fresta brj�stagj�f um s�larhring e�a meira aukast l�kurnar � dau�a barnsins um 80%, segja fulltr�ar UNICEF � fr�tt Reuters.

Helmingur allra barna sem deyr innan vi� fimm �ra aldur eru n�burar.

UNICEF hefur lengi barist fyrir vitundarvakningu um mikilv�gi brj�stagjafar. Samt�kin telja a� 77 millj�nir barna v��s vegar um heiminn f�i ekki brj�stagj�f fyrsta klukkut�mann eftir f��ingu, af �eim 130 millj�num barna sem f��ast �r hvert.

"Brj�stamj�lk er fyrsta b�luefni barnsins, fyrsta og besta v�rn sem b�rn f� gegn veikindum og sj�kd�mu," er haft eftir France B�gin n�ringarr��gjafa UNICEF � fr�ttinni sem bygg� er � n�rri sk�rslu fr� UNICEF sem ber yfirskriftina From the first hour of life.

��gull harmleikur
"Me�ganga er t�mi mikillar tilhl�kkunar fyrir alla ver�andi foreldra og fj�lskyldur �eirra sem dreymir um a� kynnast og elska heilbrigt barn. Me�an barni� st�kkar � kvi�i m��urinnar og eftirv�ntingin eykst me� hugsunum og draumum um �a� hvernig barni� l�ti �t og hver framt�� �ess ver�ur. Upplifun andvana f��ingar e�a andl�ts barns � me�g�ngu, � f��ingu e�a sk�mmu eftir f��ingu er ��gull harmleikur fyrir m��ur, fe�ur og fj�lskyldur um allan heim," skrifar Flavia Bustreo hj� WHO � form�la ritsins "Making Every Baby Counts" sem er eitt �riggja n�rra rita sem WHO hefur n�lega gefi� �t.

Ritin eru �essi:
Sk�rsla fr� Matv�la��tlunar S� um samstarfi� vi� ICEIDA � Malav�:
Mikill �rangur af sk�lam�lt��ar-verkefninu sem dregur �r brottfalli og fjarvistum nemenda

Verulega hefur dregi� �r brottfalli og fjarvistum nemenda � sk�lum �ar sem heimar�kta�ar sk�lam�lt��ir eru � bo�i fyrir b�rnin, segir � n�rri sk�rslu Matv�la��tlunar Sameinu�u �j��anna �ar sem fjalla� er um samstarf vi� al�j��lega �r�unarsamvinnu �slands (ICEIDA) � Malav�. Alls voru 312 ��sund m�lt��ir � bo�i � vegum WFP og ICEIDA � �remur sk�lum � Mangochi h�ra�i � s��asta sk�la�ri. �a� er 41% aukning milli �ra og sk�rist af betri m�tingu nemenda og f�kkun barna sem hverfa fr� n�mi.

Kvikmyndabrot me� umfj�llun um verkefni� I ICEIDA n�vember 2015
Kvikmyndabrot me� umfj�llun um verkefni� I ICEIDA n�vember 2015
�slendingar hafa � t�plega fj�gur �r stutt verkefni � vegum Matv�la��tlunar Sameinu�u �j��anna (WFPI) � Malav� um heimar�kta�ar sk�lam�lt��ir. ��r eru hluti af st�ru verkefni WPF sem er langst�rsti veitandi sk�lam�lt��a � landinu sem n� til r�mlega 900 ��sunda sk�labarna, e�a 30% allra barna � landinu. Af r�mlega 90 ��sund nemendum sem f� sk�lam�lt��ir � Malav� � vegum WFP eru um 1500 b�rn � �remur sk�lum � Mangochi sem f� heimar�kta�an mat � sk�lanum sem greiddur er af �slensku skattf� gegnum ICEIDA.

� �essari n�ju sk�rslu WFP er fjalla� um samstarfi� vi� ICEIDA sem h�fst � n�vember 2012. � sk�rslunni kemur fram kemur fram a� �essi hugvitsamlega a�fer� a� bj��a sk�lab�rnum upp � m�lt��ir �r heimabygg� hafi hafist me� samstarfi WFP og ICEIDA � Mangochi � umr�dddum �remur sk�lum me� samstarfssamningi til fimm �ra. Eftir g��an �rangur af verkefninu fyrsta �ri� hafi WFP tekist a� b�ta vi� sj� n�jum grunnsk�lum, tveimur � Mangochi og fimm � Phaombe, me� styrk fr� samt�kunum Purchase from Africans for Africa (PAA). �ri s��ar �kv��u norsk stj�rnv�ld a� setja umtalsvert f� � verkefni� og �� fj�lga�i sk�lunum upp � 79. Alls eru n�na 89 sk�lar � fj�rum h�ru�um sem bj��a nemendum heimar�kta�ar m�lt��ir, a� �v� er fram kemur � sk�rslunni.

Verkefni� hefur ekki a�eins haft j�kv�� �hrif � sk�lag�ngu, n�m og n�ringu barnanna heldur hefur �a� jafnframt v��t�k �hrif � samf�laginu �v� samvinnuf�l�g b�nda sj� um �tvegun m�lt��anna og ganga a� kaupanda v�sum a� afur�um me� tilheyrandi efnahagslegum framf�rum. �annig hafi heimar�ktu�u sk�lam�lt��irnar margf�ldunar�hrif � �r�un � samf�laginu - eins og fram kemur � me�fylgjandi myndbandi.
Drj�gur skerfur �slendinga � fyrstu sk�rslu Umhverfisstofnunar Sameinu�u �j��anna um kyn og umhverfi

Fors��a sk�rslunnar.
�slendingar l�g�u drj�gan skerf til fyrstu sk�rslu Umhverfisstofnunar Sameinu�u �j��anna sem fjallar s�rstaklega um samspil kyns og umhverfis. Sk�rslan kom �t � ma� og ber yfirskriftina: The Global Gender and Environment Outlook (GGEO). Jafnr�ttissk�li h�sk�la Sameinu�u �j��anna (UNU-GEST) bau� hinga� s�rfr��ingum � febr�ar vegna sk�rsluger�arinnar og �r�r einstaklingar tengdir sk�lanum eru me�al h�funda, ��r Joni Seager, Lilja D�ra Kolbeinsd�ttir og Annad�s Rud�lfsd�ttir.

Joni Seager er meginh�fundur sk�rslunnar en h�n hefur veri� me� fyrirlestra � Jafnr�ttissk�lanum � s��ustu �rum og leitt starfi� sem l�tur a� kynjam�lum � tengslum vi� loftslagsbreytingar. Lilja D�ra Kolbeinsd�ttir er verkefnastj�ri � sendir��i �slands � Map�t� � M�samb�k og Annad�s Rud�lfsd�ttir er fyrrverandi sk�last�ra UNU-GEST og d�sent � a�fer�afr��i ranns�kna vi� H�sk�la �slands.

� sk�rslunni er fjalla� um ��r �skoranir sem heimurinn stendur frammi fyrir � tengslum vi� kyn og umhverfism�l me� Heimsmarkmi�in � forgrunni og �lits leita� hj� v�sindam�nnum og s�rfr��ingum � m�rgum svi�um. � sk�rslunni er ekki a�eins umfj�llun um mikilv�gi �ess og �st��ur fyrir �v� a� tengja saman kyn og umhverfi heldur er einnig l�g� �hersla � stefnum�tandi valkosti og lausnir � vi�n�mi gegn loftslagsbreytingum � �v� skyni a� skapa sj�lfb�rari lei�ir fyrir alla.

�sland og Al�j��abankinn


Hlutverk Al�j��abankans er a� stu�la a� efnahagslegri og f�lagslegri uppbyggingu �r�unarlanda. "Draumur okkar er heimur �n f�t�ktar," stendur sk�rum st�fum � h�fu�st��vum Bankans � Washington en hann starfar me� stj�rnv�ldum �r�unarr�kja og veitir �eim a�sto� � formi l�na, styrkja og r��gjafar. �sland � v��t�kt samr�� vi� Nor�url�ndin og Eystrasaltsr�kin um stefnum�tun innan Al�j��abankans, en �essi l�nd mynda eitt kj�rd�mi bankans.

� me�fylgjandi kvikmyndabroti er r�tt vi� Emil Breka Hreggvi�sson fulltr�a �slands � bankanum um hlutverk bankans og �herslur �slands.

N�sk�punarverkefni Matv�la��tlunar S� � bar�ttunni gegn hungri 

Fr� kynningu � verkefninu � ��slandi. Lj�sm. WFP

Matv�la��tlun Sameinu�u �j��anna (WFP) kynnti � sumar n�jung sem hefur �a� markmi� a� kalla eftir n�sk�pun og n�jum vi�skiptahugmyndum til �ess a� n� ��ru Heimsmarkinu um a� �tr�ma hungri. Tilkynnt var um "Innovation Accelerator" � Munchen � ��skalandi en verkefni� n�tur fyrst og fremst stu�nings ��skra stj�rnvalda og ver�ur samstarfsverkefni starfsf�lks World Food Program (WFP) og frumkv��la �r einkageiranum og borgarasamt�kum.

Sameinu�u �j��irnar sam�ykktu Heimsmarkmi�in eins og al�j�� veit � september � s��asta �ri. �au gilda til �rsins 2030 og fela � s�r a� �� ver�i til d�mis b�i� a� �tr�ma hungri. R�bert Opp yfirma�ur n�sk�punar hj� WFP segir hins vegar a� ver�i framfarir �fram � sama hra�a og veri� hefur undanfarin �r s� fjarri lagi a� hungri ver�i �tr�mt fyrir �ri� 2030. ��tt �eim jar�arb�um sem gangi svangir til hv�lu a� kv�ldi hafi f�kka� um 167 millj�nir � s��asta �ratug s�u enn t�plega 800 millj�nir sem f�i ekki n�gan mat. "Au�vita� er n�sk�pun ekki eina svari�, �a� �arf p�l�t�skan vilja og margt anna� � bar�ttuna gegn hungri, en n�sk�pun er einn li�urinn � �eirri bar�ttu," segir hann.

Ertharin Cousin framkv�mdastj�ri Matv�la��tlunar S� sag�i vi� kynninguna a� stofnunin og samstarfsa�ilar hennar sinntu daglega ney�artilvikum me� matv�laa�sto� fyrir �� f�t�kustu � heiminum. "Vi� �urfum a� vera st�rhuga � leit a� n�jum hugmyndum, n�jum verkf�rum og lausnum til a� tryggja �llum n�gan mat," sag�i h�n.

Hlutfallslega eru flestir vi� hungurm�rk � sunnanver�ri Afr�ku e�a 23% �b�afj�ldans en flestir � h�pi hungra�ra eru hins vegar � sunnanver�ri As�u e�a 281 millj�n manna.

Matv�la��tlun Sameinu�u �j��anna vinnur n� �egar a� 12 n�sk�punarverkefnum � t�u l�ndum.

Al�j��legi mann��ardagurinn: Eitt mannkyn
St�ndum me� fl�ttam�nnum sem rei�a sig � mann��ara�sto�!
Smelltu � myndina og settu �ig � spor fl�ttaf�lks me� �v� a� taka nokkrar af �eim erfi�u �kv�r�unum sem �a� stendur frammi fyrir.

Eitt mannkyn er �ema al�j��lega mann��ardagsins sem haldinn var � f�studaginn � s��ustu viku, 19. �g�st. � �eim degi hv�ttu Sameinu�u �j��irnar til �ess a� heimurinn standi me� �eim 130 millj�num manna ney�ast til a� rei�a sig � mann��ara�sto�. "Al�j��a mann��ardagurinn minnir �r hvert � nau�syn �ess a� lina �rautir. Hann er einnig t�kif�ri til �ess a� hei�ra mann��arstarfsmenn og sj�lfbo�ali�a sem starfa � v�gl�nu ney�arinnar," sag�i Ban Ki-moon, a�alframkv�mdastj�ri Sameinu�u �j��anna � �varpi � �essum degi.

� fr�tt Uppl�singaskrifstofu Sameinu�u �j��anna, UNRIC, segir a� �ema dagsins eigi a� minna � �rangur fyrta lei�togafundar s�gunnar um mann��arm�l sem haldinn var Istanb�l � vor. �ar skuldbundu �j��ir heims sig til a� hj�lpa f�lki � ney� og tryggja a� hj�lparstarfsmenn geti �ruggir sinnt starfi s�nu og komi� ney�ara�sto� til nau�staddra � skilvirkan h�tt.

�llum er lj�st a� veruleikinn er annar. R�mlega eitt hundra� starfsmenn hj�lparsamtaka voru drepnir vi� skyldust�rf � s��asta �ri, langflestir sta�arr��nir heimamenn � �eim r�kjum sem �urfa � ney�ara�sto� a� halda. �� eru fj�lm�rg d�mi �ess a� ney�ara�sto� kemst ekki til nau�staddra, eins og til d�mis m� lesa um � �takanlegri grein New York Times um �� 75 ��sund s�rlenska fl�ttamenn sem b�a � Berm � landam�rum  J�rdan�u og S�rlands. 


Al�j��adagur � g�r til minningar um �r�las�lu og afn�m hennar

A�fararn�tt 23. �g�st 1791 ger�u karlar og konur sem hneppt h�f�u veri� � �r�ld�m � Afr�ku uppreisn gegn �r�lahaldi � eynni Saint-Domingue sem n� heitir Ha�t�. Uppreisnin kom af sta� bylgju sem um s��ir leiddi til afn�ms �r�las�lu. �ri� 1997 �kva� UNESCO, Mennta,- v�sinda,- og menningarstofnun Sameinu�u �j��anna a� helga 23. �g�st �r hvert minningu allra �eirra sem b�r�ust fyrir frelsi. 
Al�j��adegi til minningar um �r�las�lu og afn�m hennar er �tla� a� segja s�gu �essa f�lks og hei�ra gildi �eirra.

Fr�ttask�ringu um al�j��adaginn er a� finna � vef Uppl�singaskrifstofu Sameinu�u �j��anna (UNRIC) �ar sem fram kemur me�al annars a� r�mlega 15 millj�nir karla, kvenna og barn hafi veri� f�rnarl�mb �r�las�lunnar yfir Atlantshafi� � 400 �ra t�mabili, einu myrkustu stund mannkynss�gunnar.

V��ir Sigur�sson fyrrverandi umd�misstj�ri �SS� l�tinn

Vilmundur V��ir Sigur�sson 1944-2016
� lok s��asta m�na�ar l�st V��ir Sigur�sson fyrrverandi umd�misstj�ri �r�unarsamvinnu-stofnunar �slands � Namib�u eftir erfi� veikindi. V��ir haf�i ��ur en hann t�k vi� starfi umd�misstj�ra veri� verkefnastj�ri fyrir h�nd �slendinga vi� uppbyggingu sj�mannask�lans � Walvis Bay, NAMFI, fr� j�n�m�nu�i �ri� 2000 til desember 2005. �ar var hann allt � senn kennari, a�sto�arsk�lastj�ri og sk�lastj�ri. "Fyrir �slendinga haf�i V��ir forystu um �etta mikla verkefni og var � rauninni stj�rnandi sk�lans �� a� innlendur starfsma�ur b�ri �a� starfsheiti, �samt me� �eirri forystu, sem V��ir haf�i um �j�lfun og uppbyggingu sk�lans," skrifa�i Sighvatur Bj�rgvinsson fyrrverandi framkv�mdastj�ri �SS� � minningagrein um V��i.

Eftir heimkomu fr� Namib�u starfa�i V��ir sem kennari vi� T�knisk�lann, sk�la atvinnul�fsins, en hann haf�i ��ur en hann h�lt utan til starfa a� �r�unarm�lum starfa� sem kennari vi� St�rimannask�lann � Reykjav�k, fr� 1968 til 2000, �ar af � eitt �r sem sk�lameistari � leyfi skipa�s sk�lameistara. Hann starfa�i sem a�sto�arsk�lameistari og �fangastj�ri veturinn 1999-2000.

V��ir f�ddist � Eskifir�i 5. ma� 1944 og l�st � l�knardeild LSH � K�pavogi 26. j�l� 2016.

Eftirlifandi eiginkona V��is er J�hanna �sd�s �orvaldsd�ttir s�rkennari.

Afr�ku�j��ir  samtaka um st�r�tak gegn malar�u

Ein helsta sk�ringin � h�kkun me�alaldurs �b�a � Afr�ku er s� a� dregi� hefur st�rlega �r dau�sf�llum af v�ldum malar�u � �lfunni � s��ustu �rum. Me�alaldurinn h�kka�i um t�plega t�u �r � s��ustu fimmt�n �rum, �.e. fr� aldam�tum, og var kominn � 60 �r um s��ustu �ram�t. Enn � �� eftir a� gera har�a atl�gu a� �essum sk��a sj�kd�mi.

Um s��ustu helgi samm�ltust fulltr�ar 47 Afr�kur�kja  um n�ja a�ger�ar��tlun � �eim tilgangi a� �tr�ma veikinni en n�u af hverjum t�u dau�sf�llum af v�ldum malar�u ver�a � Afr�ku. N�ja a�ger�ar��tlunin var sam�ykkt einr�ma � sv��afundi Al�j��aheilbrig�is-stofnunarinnar af fulltr�um allra �j��anna sem eiga a�ild a� WHO. Beinar a�ger�ir eru settar � forgang og fylgt eftir �rangri s��ustu �ra. Dau�sf�llum af v�ldum sj�kd�msins hefur f�kka� fr� �rinu 2000 um 66% sem ���ir a� 6,2 millj�num mannsl�fa hefur veri� bjarga�, b�rnum � miklum meirihluta.


�� greindi dagbla�i� Daily News � Tansan�u fr� �v� � g�r a� v�sindamenn �ar � landi hef�u �r�a� s�rstakar dau�agirldru sem settar er undir �akskegg h�sa og lokka til s�n mosk�t�flugurnar. Um �essa a�fer� hefur ��ur veri� fjalla� einsog sj� m� � me�fylgjandi myndbandi.


N�tt f�lk til forystu � breskri �r�unarsamvinnu

Priti Patel n�r yfirma�ur DfID.
Uppstokkun var� � bresku r�kisstj�rninni � sumar eins og al�j�� veit og me� r�kisstj�rn Theresu May bl�sa n�ir vindar � �r�unarm�lum me� n�ju f�lki. R��uneyti �r�unarm�la, DfID, hefur n�tt f�lk � �llum stj�rnunarst��um og n�r yfirma�ur DfID er Priti Patel �ingma�ur �haldsflokksins fyrir Witham � Essex. N� stefna breskra stj�rnvalda � �r�unarm�lum felur � s�r �herslu � vi�skipti vi� �r�unarr�kin.  Fr�ttaveitan Devex birti � d�gunum fr�ttask�ringu um n�ja f�lki� hj� DfID.

�hugavert


-
-
-
-
-
-
The 'new realities' in social protection - vi�tal vi� Miguel Nino-Zarazua hj�  World Institute for Development Economics Research/ Devex
The 'new realities' in social protection - vi�tal vi� Miguel Nino-Zarazua hj� World Institute for Development Economics Research/ Devex
-
What works to improve young people's sexual and reproductive health/ WHO
-
Open Letter: A Call for Development Ideas to Address U.S. Challenges, eftir Cindy Huang/ CGDev
-
Amazing African proverbs that can be linked to the new Global Goals/ ONE
-
The strength of the Sahawari women/ ThisIsAfrica
-
Investing in science can help put food on Africa's plates, eftir John Butler-Adam/ TheConversation
-
Migration is the story of most of us because 'we all move': a visit to Lesbos, eftir Nadira Omarjee/ TheConversation
-
Is Uganda ready to implement Agenda 2030?, eftir Sophie Nampewo Kakembo/ DevInIt
-
Identification & Development: What Have We Learnt and Where Are We Going? Comments Requested for Upcoming Book, eftir Alan Gelb and Anna Diofasi/ CGDev
-
El Nino happens every 3-7 years. How can Africa be better prepared?, eftir Excellent Hachileka/ UNP
-
Can enough development professionals speak the language of finance?, eftir Naki B. Mendoza / Devex
-
Changing cultural norms: 'Rape, beat or kill a woman? Go to jail', eftir Holly Burkhalter/ Devex
-
Here's a New Angle on the Shape of the World, eftir Jake Doherthy/ NYT
-
Why connecting everyone to the internet could help end extreme poverty, eftir Eloise Todd/ ONE
-
Here's What You Need to Know About HIV/AIDS, TB & Malaria/ GlobalFund
Here's What You Need to Know About HIV/AIDS, TB & Malaria/ GlobalFund
-
Investors in Africa are so focused on the poor that they are ignoring the middle class/ Qz
-
Girls in Uganda become SDG "ambassadors," fight teen pregnancy with poetry/ UNFPA
-
Hundreds of twins gather in Kampala to celebrate their annual festival/ CCTV

Endemic infectious diseases: the next 15 years, eftir Dr Ren Minghui/ WHO

Fr��igreinar og sk�rslur
Fr�ttir og fr�ttask�ringar

Poverty, Drought and Felled Trees Imperil Malawi Water Supply/ NYTimes
-
Malawi to start importing electricity from neighbouring countries/ CCTV
-
The world's largest international climate funds/ Devex
-
UNOPS and the World Bank sign a new framework agreement/ UNOPS
-
Mozambique's coal mines shed 4,000 jobs as coal price drops/ TheAfricaReport
-
How birth control changed everything for a young mother in Uganda/ ThisInsider
-
Uganda - South Sudan Refugee Situation as of 17 August 2016, Infographic and statistics/ ReliefWeb
-
Is Uganda the best place to be a refugee?/ TheGuardian
-
One Photo of a Syrian Child Caught the World's Attention. These 7 Went Unnoticed/ NYT
-
Why USAID is looking to Silicon Valley for food security partners/ DEVEX
-
Malawi Agro-Entrepreneur Blazes New Trail for Youth/ VOA
-
Is Malawi serious about corruption? - Corruption and Aid in Malawi/ BBC
-
Waterless toilet turns waste into clean water and power/ CNN
-
The Wives of Boko Haram - The Women Who Willingly Married Militants/ ForeignAffairs
-
Fr�ttabr�f UNU-GEST, j�n� 2016
-
Mozambique: Peace deal?/ DW
-
Voices of refugees and internally displaced people from Niger and Nigeria/ Oxfam
-
Rape and ransack in South Sudan - BBC Newsnight
Rape and ransack in South Sudan - BBC Newsnight
-
Smallholder farmers in Malawi are growing fertilizer trees on their farms to improve food production/ AgoforestryWorld
-
Data vs. mosquitoes/ Devex
-
African health ministers eye Sh213bn plan to fight outbreaks/ TheCitizen
-
The Rescuers/ FP
-
They're defeating Boko Haram but are they Nigeria's next security threat?/ IRIN
-
Li�lesa f�r ekki heim til E���p��u/ Mbl.is
-
Women grapple with harsh weather/ AfricaRenewal

�rj�t�u stelpur � rokkb��um � T�g� me� hlj��f�rin fr� �slandi

Sagt var fr� �v� � s��asta Heimslj�si a� fyrirhuga�ar v�ru rokkb��ir � T�g� fyrir ungar st�kur me� hlj��f�rum sem safna� var saman � �slandi fyrr � sumar. Alda L�a Leifsd�ttir hj� samt�kunum S�l � T�g� haf�i frumkv��i a� s�fnuninni � samstarfi vi� fem�n�sku samt�kin Stelpur rokka! og h�n sag�i � F�sb�kars��u sinni � fyrradag a� �rj�t�u t�ningsst�lkur hef�u teki� ��tt � rokkb��unum � �ri�judag � vikunni �ar � undan. "...eftir tveggja daga �fingar var komin taktur og nokkur grip og fj�rar hlj�mssveitir fluttu m�sik s�na � lokat�nleikunum," skrifar Alda L�a og b�tir vi�:

"�essar st�lkur voru s�rstaklega einbeittar og kraftmiklar og h�f�u or� � �v� a� �a� v�ri �ryggi og gott a� starfa � kvennar�mi �ar sem ��r g�tu unni� ��reittar. � Togo er jafnr�tti kynjanna ekki komi� langt � veg. T�nlistarkonur eiga erfitt uppdr�ttar en um lei� og ��r ganga � hj�naband er �t um ferilinn. �a� var �v� alveg einst�k �n�gja a� sj� unglingsst�lkurnar �essa viku � Kpalime (enn�� �giftar), bl�mstra og springa �t og taka verkefnum s�num alvarlega. �a� var svo fallegt a� sj� ��r hl�ja, bjarts�nina, einbeitnina, f�tonkraftinn og k�li� sem aldrei bregst � vestur-Afr�ku. �a� l�ddist a� manni von og �r� um a� �essar st�lkur myndu eignast l�f vi� �nnur kj�r og vi�mi� en m��ur �eirra. �fram stelpur - big bisou."


Dagb�k �r sk�ginum me� �pum 

Lj�smynd:SJH
- eftir Stef�n J�n Hafstein forst��umann sendir��s �slands � Kampala

�etta var fj�lskylduheims�kn, komi� vi� hj� fjarskyldum �ttingum �ti � landi, inni � sk�gi. Simpansar eru n�sti kafli vi� okkur � �r�unars�gunni. Heimildir segja a� vi� og �eir s�u me� 99% sama erf�aefni, en n�justu t�lur eru 94%. Nokku� n�l�gt samt. En samt svo fjarri.

Vi� heyr�um �skrin � fjarska. Fimm fer�amenn me� vopnu�um sk�garver�i sem rann � hlj��i�, �etta gekk vel, stundum l��ur dagurinn �n �ess a� leyfisskyldir fer�amenn n�i fundi vi� �essa fr�ndur s�na. "�etta eru matarbo�" sag�i v�r�urinn. � dagrenningu skr��a �eir �r hrei�rum s�num sem �eir fl�tta �r greinum og laufum til a� sofa langt ofan vi� sk�garbotninn �ar til gaulandi garnir heimta morgunver�.

�skrin b�rust �r �msum �ttum, greinilega 4-5 fimm h�par � sv��inu, af �eim 130 sem eru � Kibale gar�inum. Alls um 1300 d�r. H�r l� einn simpansi undir tr� og horf�i � okkur, hlj�p svo burt � hvelli og hvarf � �ykkni�. �g bj�st vi� �eim st�rri. En �eir leyna � s�r, hlaupa um � fj�rum f�tum og eru �l�tir en �reknir um her�ar og brj�st. Ver�a 50-60 k�l� mest og n� sextugsaldri. 

"Hann er einn af �eim feimnu" sag�i v�r�urinn, vi� vorum � lei� til fundar vi� annan �eirra tveggja h�pa sem hafa veri� a�laga�ir a� mannaheims�knum, k�ra sig koll�tta um f�lki� sem g�nir.

Sk�gurinn er ansi ��ttur og h�r, vafningsvi�ur fl�kist um mann og greinar sl�st til og fr�, s�lin n�r ekki �arna inn, en n� runnu nokkrir apar ni�ur langan trj�stofn og komu alveg a� okkur. Erindi� var n� ekki a� heilsa mannf�lkinu. H�r h�fst frj�semisath�fn.

Apaynja var greinilega komin me� �str��urnar � h�g�r, aftuendinn rj��ur og slefandi, �tv�r�tt t�kn um egglos. �eir sem komu n� � g��u flugi � eftir voru engir aukvisar. Tv� karld�r, annar er varaforseti flokksins, n�stur � eftir Alfa-a�al-foringjanum, hinn hvorki meira n� minna en Titto sj�lfur, ungur og upprennandi p�lit�kus me�al flokksins, a�eins um h�lf�r�tugur, en b�inn a� f�rast ofurhratt upp metor�astigann. �eir �tlu�u s�r b��ir a� n� � egglosi�.

Daman vildi f�ra sig inn � �ykkni�. N� lag�i af sta� halar�fa sem elti rj��ann afturendann � henni, fyrstur varaforsetinn, �� ungi metna�arapinn og loks vi�, fimm bleiknefir � halar�fu �samt ver�inum g��a, vi� gengum r�sklega gegnum r�kkursk�ginn til a� missa ekki af upp�komunni sem auglj�slega var � v�ndum.

Simpansadama me� egglos l�tur vita af s�r me� hlj��um og �essum t�knr�na bjarma sem af afturendanum stafa�i. �a� er kappsm�l fyrir karlana a� komast a�. S� fyrsti sem kemur s��i s�nu upp � �fangasta� vinnur. Hj� simp�nsum hefur n�tt�ran �ann gang a� s��i� sem fyrst kemur upp eftir egglos hleypur � k�kk og varnar annarra apa s��i sem � eftir kunna a� koma a� komast lengra. Svo frj�gvast h�n.

En �a� veit svo sem enginn hver er pabbinn hverju sinni og �egar unginn kemur � heiminn er sameiginlega forsj� allra � flokknum.

Vi� �r�ddum leynda stigu � eftir bl�mar�sinni rj��u.

Fleiri voru � lei�inni. Hin karld�rin h�f�u greinilega ve�ur af �v� a� eftir einhverju v�ri a� sl�gast, hr�p og k�ll t�ku a� berast ofan �r trj�kr�num og �ytur � laufi �egar gl�ggt m�tti greina a� heill h�pur veitti okkur eftirf�r. Titto ger�ist �r�legur og n� kom annar sm�h�pur fer�amanna a� okkur og varaforsetinn og daman smeyg�u s�r d�pra � �ykkni�.

Hvernig n�r ungur simpansi frama � flokknum? Me� �v� a� sl�st. Og s�na lei�togaf�rni. Titto haf�i �oti� upp metor�astigann me� �v� a� sl�st meira og betur en a�rir karlar, svo virtist hann nokkku� g��ur � a� finna mat og verjast �egar a�komuflokkar reyna a� seilast til �hrifa inn � verndarsv��i h�psins.
Hver flokkur hefur sitt sv��i og hleypir engum a�. Karld�rin halda sig innan sama h�psins alla �vina, en eitt og eitt kvend�r f�rir sig � milli, stundum vegna �ess a� �eim er r�nt e�a ��r gefst upp � r��r�ki einhvers apans. �annig tryggir n�tt�ran l�ka h�fileg bl�ndum.
N� vorum vi� b�in a� t�na varaforsetanum og d�munni.

Hins vegar heyr�ust hro�aleg l�ti ofan �r trj�num skammt undan, �skur, urr og gelt og brak og brestir. Slagsm�l h�f�u brotist �t. Vi� �ustum � �tt a� l�tunum en hlupum n�stum �v� um koll varaforsetann og ynjuna sem s�tu bl�� � svip undir steini. B�in. Varaforsetanum haf�i tekist a� koma tappa � d�muna � r�ttu augnabliki. �a� var Titto sem hlj�p �t undan s�r, st��st ekki a� reka eftirfylgjendur fr� og efndi til st�rslagsm�la uppi � trj�num �ar sem allt var a� ver�a vitlaust.

Ekki s�um vi� fangbr�g�, gl�mur e�a bit ��tt stundum fari svona slagsm�l alla lei� og endi me� s�rum, ��tt br��ur berjist ekki til bana. Enn barin brj�st, skr�kt og hr�kt og hristir stofnar.  

En n� heyr�ust �nnur k�ll. Slagsm�laaparnir �ustu af sta�, sveiflu�u s�r af greinum e�a ste�ju�u me� sk�garbotninum, einn sat efst � kr�nu og s�ndi �gurlegar v�gtennur: �a� eru komnir bav�anar!!! N� voru allir � saman li�i og skutust me� �gnarhra�a til m�ts vi� meinv�ttina sem voru a� stelast � berin �eirra!

Vi� eltum sem mest vi� m�ttum � �randi l�tunum, s�um bara eitt br�nleitt bak � bav�na en okkar flokkur f�r hamf�rum upp og ni�ur trj�stofna, �t � greinar og sveifla�i s�r � t�gum eins og � Tarsanmyndum.

N� birtist einn af �eim st�ru �t � trj�grein �ar sem hann blasti vi� �llum � kring, simp�nsum og bav��num. St�r � s�larlj�sinu og sveifla�i herfangi s�nu: Ofurl�till bav�anaungi t�sti af hr��slu. S� st�ri rumungur h�lt um a�ra afturl�ppina og sveifla�i greyinu eins og tuskud�kku og lamdi harkalega � trj�stofn: Dunk dunk dunk.

�a� glitti � br�nt baki� � m��urinnn fyrir ne�an tr��. Svo hvarf h�n.

Ungar�ninginn sat �arna uppi fyrir allra sj�num og l�t kr�li� dingla ni�ur fr� s�r, litla andliti� var afskr�mt af hr��slu. F�lagar �skru�u: 

�etta var gildra. Herstj�rnarleg gildra � str��inu: "Komi� ef �i� �ori� bav�anar og reyni� a� bjarga afkv�minu ykkar!"   

Simpansar gera �etta t��um til a� lokka �vinin � �r�s �r felust��um. ��tt bav�anar s�u me� skarpar v�gtennur og fimari en simpansar eru �eir ekki n�rri jafn sterkir og l�ta oft undan s�ga.

Sem �eir ger�u. Enginn gaf sig fram til a� bjarga unganum. Dunk dunk dunk heyr�ist aftur me�an greyinu var lami� � trj�grein, svo eymdarlegt vol sem fjara�i �t �egar apinn �aut loks ofar � tr��.

S�mmu s��ar kom eitthvert stykki hrapandi ni�ur. I�rin �r unganum skullu � sk�garbotninum.

Str��inu var loki� og bav�nar farnir.
--
N�stu m�n�tur druslu�u �eir leifunum af unganum me� s�r eftir sk�garst�g. ��tt simpansar s�u s�lgnir � margs konar apakj�t eru engar heimildir um a� �eir �ti bav�ana, m�rgum til fur�u. Stundum skipuleggja �eir sm�apavei�ar til a� n� s�r � kj�t. Ein ynjan var flj�t a� koma � sta�inn �egar karlarnir komu me� ungahr�i� og bau� upp � skyndikynl�f fyrir munnbita, en �huginn fjara�i strax �t �egar kom � lj�s hvers kyns var. ��r selja bl��u s�na �egar gott er � bo�i.

Fr�s�gnin er lengri og hana m� lesa � heild � vef Stef�ns J�ns - stefanjon.is
Spennandi t�mar framundan � perlu Afr�ku

Sigr�n Bj�rg � Kampala.
- eftir Sigr�nu Bj�rgu A�algeirsd�ttur starfsnema � �ganda

� sendir��um �slands � Malav�, M�samb�k og �ganda starfa �r�r starfsnemar sem l�kt og undanfarin �r hafa fallist � bei�ni Heimslj�ss um pistlaskrif �ann t�ma sem �eir dvelja � samstarfsl�ndum �slendinga. 

Kampala... miki� er gott a� vera komin aftur! Eins og ��ur sag�i � Heimslj�si starfa�i �g h�r fyrir samt�kin Candle Light Foundation � �rslok 2014 og kolf�ll �� fyrir borginni. �mislegt hefur breyst � �eim t�pu tveimur �rum s��an �g dvaldi h�r s��ast - flest til hins betra. �a� sem blessunarlega hefur ekki breyst er i�andi mannl�f borgarinnar. H�r m� enn finna t�nlist og �vaxtamarka�i � hverju horni, sem og gestrisna og k�ta heimamenn. Hvar sem ma�ur kemur m�tir ma�ur brosi og hj�lpsemi sem �n efa gerir a�l�gun a� n�ju landi mun b�rilegri en annars. � flugvellinum � Kair�, �ar sem �g bei� �sofin � r�� eftir a� komast um bor� � flugv�lina til �ganda gekk upp a� m�r �g�nsk kona. H�n brosti til m�n og sag�i: "you are most welcome to Uganda... you all are!" og beindi �� or�um s�num a� �llum � r��inni. �etta f�r�i bros yfir andlit �reyttrar konu og j�k � spennuna sem fylgdi �v� a� koma aftur til landsins �ar sem gestrisni og j�kv��ni eru einkennandi - eitthva� sem fleiri �j��ir m�ttu taka s�r til fyrirmyndar.

Fyrsta vinnuvikan f�r vel af sta� og �g er h�gt og r�lega a� komast inn � �ll �au �hugaver�u og krefjandi verkefni sem starfsmenn �r�unarsamvinnusvi�sins vinna a�. Eins og er �� vinnum vi� me� tveimur samstarfsh�ru�um a� verkefnum sem snerta mennta- og hreinl�tism�l. Annars vegar er �a� Kalangala h�ra� sem er eyjasamf�lag � Viktor�uvatni og hins vegar Buikwe h�ra� sem er um 50 km austur af Kampala og liggur vi� nor�anvert Viktor�uvatn. Strax � �ri�ja degi fyrstu starfsviku minnar f�r �g � vettvangsfer� � Buikwe h�ra�. �ar heims�ttum vi� tvo samstarfssk�la og var virkilega �hugavert a� f� a� sj� sk�lana, eftir a� hafa lesi� um �� � sk�rslum, og �a� starf sem �ar fer fram. �ar s� �g me�al annars n�ja og gl�silega salernisa�st��u sem og vatnsbrunn sem mikil �n�gja var me�, en b��i voru �au bygg� me� styrk fr� �slenskum yfirv�ldum.
 
Buikwe h�ra� stendur ekki vel �egar kemur a� menntam�lum og � �a� s�rstaklega vi� um fiskvei�isamf�l�g h�ra�sins en �ar eru grunnsk�las�kn og l�si undir h�ra�s- og landsme�altali. � dag er unni� a� sk�rslu �t fr� v��amikilli ranns�kn sem starfsf�lk �r�unarsamvinnusvi�s �slands lag�i upp me� og sn�r h�n a� upplifun nemenda, kennara og foreldra � menntun � h�ra�inu. �essi sk�rsla ver�ur starfsf�lki �r�unarsamvinnusvi�s og sk�layfirv�ldum Buikwe h�ra�s mj�g gagnleg �egar kemur a� �v� a� n� settum markmi�um er var�a b�tta og aukna menntun � h�ra�inu og hlakka �g miki� til a� fylgjast me� og taka ��tt � framgangi �essa verkefnis. 
facebook
UM HEIMSLJ�S 

Heimslj�s - veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af utanr�kisr��uneytinu. Heimslj�s er fr��slu- og uppl�singarit um �r�unar- og mann��arm�l og al�j��lega �r�unarsamvinnu �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um m�laflokkinn og gefa �hugas�mum kost � �v� a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Heimslj�s birtir gjarnan greinar um �r�unarm�l en �t�� undir nafni og � �byrg� h�funda. Sl�kar greinar �urfa ekki a� endurspegla stefnu stj�rnvalda. 

 

�eir sem vilja senda okkur �bendingu um efni e�a afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfang ritstj�rans, Gunnars Salvarssonar, [email protected]

.

Vi� bi�jumst velvir�ingar � �v� a� geta ekki nota� �slenskar g�salappir � vi�t�lum en bandar�skt sni�m�t veft�maritsins leyfir ekki notkun �eirra.

 

ISSN 1670-8105