gunnisal
Heimslj�s
veft�marit um �r�unarm�l
7. �rg. 223. tbl.
5. febr�ar 2014

IIED vill a� fiskim�l ver�i hluti n�rra �r�unarmarkmi�a:

Ver�a heilbrig� �th�f og sj�lfb�rar vei�ar � �ndvegi?

Lj�smynd fr� M�samb�k: gunnisal

Millj�nir manna v��a um heim eiga l�fsvi�urv�ri sitt undir vistkerfi sj�var. Vi�skipti me� sj�varfang eru mikilv�g tekjulind fyrir fj�lmargar �j��ir og snar ��ttur � tekjum fyrir r�kissj��i til a� standa undir margv�slegum �tgj�ldum.  

 

Al�j��lega umhverfis- og �r�unarstofnunin IIED bendir � �essar sta�reyndir � n��tkomnu minnisbla�i �ar sem s�rstaklega er vara� vi� �v� a� fiskistofnar � heiminum eru � mikilli h�ttu.  Sta�h�ft er a� haldi n�verandi �r�un �fram s� l�klegt a� �th�fin ver�i fisklaus �ri� 2050 me� �eim skelfilegu aflei�ingum a� millj�nir manna glati l�fsvi�urv�ri s�nu. Stofnunin hvetur �v� til �ess a� fiskim�l ver�i tekin upp og sett � oddinn � umr��u um markmi� og lei�ir � komandi vi�r��um um n� �r�unarmarkmi� eftir 2015. Heilbrig� h�f og sj�lfb�rar vei�ar eigi a� setja � forgang.

 

� minnisbla�inu, sem Essam Yassin Mohammed skrifar, segir a� �stand al�j��legra fiskistofna s� skelfilegt. Hann v�sar � t�lur fr� FAO (Matv�la- og landb�na�arstofnun S�) sem telur a� 52% fiskistofna s�u fulln�ttir og engin aflaukning fyrirsj�anleg, 19% stofna s�u ofn�ttir og 8% n�nast horfnir. Hann telur a� r�tti t�minn til �ess a� velja athygli � �essu �standi s� einmitt n�na �egar umr��a er a� hefjast um �a� hva� vi� �egar ��saldarmarkmi�in eru komin � endapunkt. Sj�var�tvegurinn ver�i a� komast � �ndvegi � umr��unni um n� �r�unarmarkmi�.

 

Mohammed segir a� megin�st��ur versnandi st��u � al�j��legum sj�var�tvegi s�u ��ttir af mannav�ldum og tiltekur me�al annars ofvei�i, mengun og loftslagsbreytingar. Hann hvetur til �ess a� sett ver�i fram sk�r og raunh�f framt��ars�n um heilbrigt vistkerfi sj�var og sj�lfb�rar fiskvei�ar fyrir n� �r�unarmarkmi� eftir 2015.

 

�nnur sk�rslan � f�einum d�gum um misskiptingu:

�j�fnu�ur grefur undan undirst��um �r�unar og fri�ar � heiminum

 
�j�fnu�urinn � heiminum birtist me�al annars � �essum t�lum: 40% af ver�m�tum heimsins eru � eigu 1% r�kasta f�lksins en 50% f�t�kasta f�lksins � innan vi� 1% ver�m�ta. Oxfam samt�kin v�ktu � d�gunum athygli  � vaxandi �j�fnu�i � heiminum og birtu sk�rslu � a�draganda fundar fj�rm�la- og stj�rnm�lamanna � Davos. � s��ustu viku kom �t �nnur sk�rslu um sama efni �ar sem fyrrnefndar t�lur eru settar
fram. 

 

S� sk�rsla ber heiti�:

Humanity Divided: Confronting Inequality in Developing Countries

. �gefandi er �r�unar��tlun Sameinu�u �j��anna (UNDP) og vi�v�runaror�in: ver�i ekki sn�i� af �essari braut er grafi� undan undirst��um �r�unar og fri�ar.

A� mati Helenar Clarks, yfirmanns UNDP og fyrrverandi fors�tisr��herra N�ja-Sj�lands, s�nir sk�rslan a� �j�fu�urinn er kominn � �a� stig a� hann hindrar framfarir � heiminum. � sk�rslunni er r�nt � �st��ur aukins �j�fnu�ar og aflei�ingar �ess misr�ttis sem kl�fur  ver�ldina - b��i innan �j��a og milli �j��a. H�n segir �r�ttl�ti� sem felist � vaxandi �j�fnu�i � engan h�tt �hj�kv�milegt.

 

�j�fnu�ur � m�rgum svi�um

Sk�rslan lei�ir � lj�s a� tekju�j�fnu�ur innan �r�unarr�kja hefur aukist um 11% � tveimur �ratugum, fr� 1990 til 2010. Mikill meirihluti heimila � �r�unarr�kjum - meira en 75 pr�sent �b�anna - b�r � dag � �j��f�l�gum �ar sem tekjudrefing er �jafnanri en h�n var fyrir tuttugu �rum. En misskiptingin er ekki bundin vi� tekjur, �j�fnu�urinn kemur fram � m�rgum svi�um.

 

� sk�rslunni er tild�mis bent � a� ��tt fyrir a� verulega hafi dregi� �r m��radau�a � �r�unarr�kjum s�u konur � dreifb�li � �refalt meiri h�ttu � �v� a� deyja af barnsf�rum en konur � ��ttb�li.

 

�� er bent � �j�fnu� gagnvart b�rnum og sta�h�ft a� ranns�knir hafi s�nt a� b�rn � f�t�kustu heimshlutunum s�u �refalt l�klegri til a� deyja ��ur en fimm �ra aldrei er n�� bori� saman vi� b�rn � r�kustu hlutum heimsins. �� segir a� velfer�arkerfi hafi styrkst en �r�tt fyrir �a� s� f�lk me� fatlanir fimmfalt l�klegra en a�rir til a� bera �ungar fj�rhagslegar byr�ar vegna kostna�ar vi� heilbrig�is�j�nustu.

 

"Mikill �j�fnu�ur dregur �r �r�un me� �v� a� hindra efnahagslegar framfarir, veikir l��r��islegt samf�lag og �gnar f�lagslegri samheldni," segir � sk�rslunni.

 

Humanity remains deeply unequal despite impressive progress, says UNDP report/ UNDP 

Warning of 'humanity divided,' UN urges job creation, inclusive growth strategies/ UN 

Africa: Humanity Remains Deeply Unequal Despite Impressive Progress, Says UNDP Report/ AllAfrica 

Sv�rt sk�rsla um menntun:

�l�si meira en ��ur var tali� og s�un ver�m�ta g�furleg

UNESCO Says Challenges Remain In Achieving Universal Education

Um 250 millj�n ungmenni � heiminum geta ekki lesi� s�r til skilnings setningarhluta e�a einfalda setningu, jafnvel eftir fj�gurra �ra sk�lag�ngu. �l�si� er s�un � fj�rmagni sem nemur 129 millj�r�um dala � �ri, a� �v� er fram kemur � n�rri sk�rslu fr� Sameinu�u �j��unum. Bestu kennararnir eiga a� kenna �eim sem eiga � mestum n�msvanda, segja sk�rsluh�fundar me� hvatningu til r�kisstj�rna og segja �a� einu lei�ina til �ess a� n� al�j��amarkmi�um um menntun.

 

Sk�rslan - Education for All: Global Monitoring Report - fr� UNESCO s�nir a� mun fleiri b�rn � f�t�kustu r�kjum heims eru �l�s en ��ur var tali�. H�fundar �essarar �rlegu sk�rslu telja tvennt r��a mestu um st��una: a�gengi barna a� menntun og illa mennta�ir kennarar.

 

Horft var til 37 landa vi� ger� sk�rslunnar og metin menntunarsta�a � hverju landi hj� ungmennum � aldrinum 15 til 24 �ra. � lj�s kom a� r�mlega 250 millj�nir r��u ekki ekki vi� setningarhluta e�a heila setningu, flestir � Arabar�kjum, Afr�kur�kjum sunnan Sahara og � Su�ur- og Vestur-As�u. Ennfremur leiddi ranns�knin � lj�s a� � �ri�jungi �j��anna voru innan vi� 75% af starfsf�lki sk�la me� kennslur�ttindi.

 

A� s�gn Irinu Bokova framkv�mdastj�ra UNESCO er a�gengi a� menntun ekki eini vandinn. H�n segir � form�la sk�rslunnar a� skortur � g��um n�msins bitni � �eim nemendum sem �� n� inn � sk�lana.

 

Fram kemur � sk�rslunni a� 120 millj�nir grunnsk�labarna hafi litla e�a enga reynslu af sk�lag�ngu. Til �ess a� n� al�j��legum markmi�um um menntun �urfi r�kisstj�rnir a� fj�lga kennurum um 1,6 millj�nir.

 

Out Of School: Globalization's Children Are Being Abandoned, eftir Gordon Brown/ HuffingtonPost

Gode l�rere er n�kkelen til god utdanning for alle/ NORAD 

The 70-year wait for primary school/ BBC 

Don't give up on 'Education for All' eftir Andreas Schleicher/ EducationToday 

Building classrooms does not equal learning, eftir Tom Murphy/ Humanosphere 

 

Sk�rsla Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna um st��u barna:

N�ut�u millj�num barna hefur veri� bjarga� � tveimur �ratugum

 

 

Me� markvissri bar�ttu gegn barnadau�a s��astli�in �r hefur tekist a� bjarga 90 millj�n b�rnum fr� dau�a a� �v� gefnu a� t��ni barnadau�a hef�i haldist s� sama og �ri� 1990.  

 

�essi mikli �rangur er t�unda�ur � n�rri �rlegri sk�rslu UNICEF, Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna, um st��u barna � heiminum sem �t � s��ustu viku. Sk�rslan sem ber heiti� State of the World�s Children 2014 in numbers geymir langyfirgripsmestu t�lfr��iuppl�singar sem fyrir liggja um st��u barna um v��a ver�ld.

 

Sk�las�kn � f�t�kustu r�kjum heims hefur aukist verulega, a� �v� er fram kemur � sk�rslunni. Yifr 80% barna � grunnsk�laaldri � �eim l�ndum hefja n� n�m � sk�la og � heimsv�su hafa aldrei fleiri st�lkur stunda� n�m en n�.

fr�tt � vef UNICEF � �slandi segir:

 

"� sk�rslunni kemur fram a� gr��armikill �rangur hefur n��st fr� �v� a� Barnas�ttm�li Sameinu�u �j��anna var sam�ykktur �ri� 1989 og � �v� t�mabili sem unni� hefur veri� a� ��saldarmarkmi�um Sameinu�u �j��anna. Dau�sf�llum af v�ldum mislinga hefur sem d�mi f�kka� um 82% s��an �ri� 2000. Mislingar eru br��smitandi veirus�king sem er ein helsta d�narors�k barna yngri en fimm �ra � heiminum. �ennan �rangur m� a� miklu leyti rekja til aukinna b�lusetninga.

 

Auk �ess vekur athygli a� markviss inngrip hva� var�a n�ringu barna hafa haft � f�r me� s�r 37% l�kkun � t��ni van�roska hj� b�rnum � heimsv�su � r�mlega tuttugu �ra t�mabili. B�rn sem �j�st af langvarandi vann�ringu eru oft k�llu� van�roska (e. stunted) en �� er langvarandi skortur � vi�eigandi n�ringu farinn a� hafa �hrif � v�xt og �roska barnsins.

 

Megin�r��ur sk�rslu UNICEF er a� hvert einasta barn skipti m�li og mikilv�gt s� a� n� til allra barna. Samt�kin hvetja til �ess a� aukinn �ungi ver�i settur � gagna�flun til a� finna ��r gloppur sem koma � veg fyrir a� b�rnin sem helst eiga undir h�gg a� s�kja � heiminum f�i noti� r�ttinda sinna.

 

B�rnin sem "ekki eru til"

 

Sk�rsla UNICEF varpar lj�si � ��r �skoranir sem takast ver�ur � vi� til a� tryggja r�tt allra barna. Enn deyja 18.000 b�rn � dag af �st��um sem h�gt er a� fyrirbyggja - oft me� einf�ldum og �d�rum h�tti. UNICEF mun ekki l�ta sta�ar numi� fyrr en ekkert barn l�tur l�fi� af ors�kum sem sannarlega er h�gt a� koma � veg fyrir.

 

� sk�rslunni kemur fram a� 11% st�lkna � heiminum eru giftar fyrir 15 �ra aldur sem aftur �gnar r�tti �eirra til g��rar heilsu, menntunar og verndar. Barna�r�lkun er veruleiki 15% barna � heiminum. �au ver�a a� stunda vinnu sem kemur � veg fyrir a� �au nj�ti sk�lag�ngu og t�mstunda - og stofnar jafnvel l�fi �eirra � h�ttu.

 

Einnig kemur fram � sk�rslunni a� b�ta �arf f��ingarskr�ningar enn frekar. ��tt �standi� hafi batna� miki� eru enn 230 millj�n b�rn hvergi skr�� og �ar me� formlega "ekki til". Me� �essu eru �au �tsettari fyrir skorti � grunn�j�nustu og hvers kyns r�ttindabrotum," segir � fr�ttinni.

 

�tj�n ��sund b�rn deyja daglega/ V�sir.is 

90 millj�num barna bjarga� fr� dau�a/ Mbl.is 

Fj�rt�n nemendur hefja n�m � Jafnr�ttissk�lanum


Fj�rt�n nemendur fr� samstarfsr�kjum �slendinga � al�j��legri �r�unar-samvinnu hafa hafi� n�m hj� Al�j��lega jafnr�ttis-sk�lanum (GEST) sem er einn af fj�rum sk�lum h�r � landi undir hatti h�sk�la Sameinu�u �j��anna. Nemendurnir koma fr� Malav�, M�samb�k, �ganda og Palest�nu. �eir koma fr� �msum r��uneytum � heimalandi s�nu, fr� mannr�ttinda- og frj�lsum f�lagasamt�kum e�a stofnunum Sameinu�u �j��anna. �eir ver�a h�r vi� n�m fram � ma�.

 

� s��ustu viku komu nemendur GEST � heims�kn til �r�unarsamvinnustofnunar �slands og fengu kynningu � starfsemi stofnunarinnar. Myndin var tekin fyrir utan utanr�kisr��uneyti� �ar sem kynningin f�r fram.

 

640 millj�na styrkur til Reykjavik Geothermal

 

Jar�hitasj��ur Afr�kusambandsins hefur veitt Reykjavik Geothermal 640 millj�na kr�na styrk vegna framkv�mda vi� fyrsta �fanga � verkefni fyrirt�kisins � E���p�u. Fr�ttbla�i� greindi fr� �essu � morgun. 

 

Reykjavik Geothermal ger�i eins og kunugt er samning s��astli�i� haust vi� r�kisstj�rn E���p�u um byggingu og rekstur � eitt ��sund megavatta jar�varmaorkuveri � sunnanver�u landinu. Styrkurinn - 4.1 millj�n evrur - er veittur GRMF sj��num (Geothermal Risk Mitigation Facility) sem stofna�ur var af Afr�kusambandinu, Innvi�asj��i ESB fyrir Afr�ku og r��uneyti �r�unarm�la � ��skalandi � samvinnu vi� ��ska �r�unarbankann KfW.

 

 

Fatas�fnun fyrir s�rlenska fl�ttamenn

 

Lj�smynd: IRIN

Rau�i krossinn �samt Fat�musj��i og h�pnum Sendum hl�jan fatna� til S�rlands stendur �essa dagana fyrir fatas�fnun fyrir s�rlenska fl�ttamenn. Einungis ver�ur teki� vi� n�jum fatna�i og prj�nav�rum sem dreift ver�ur til fl�ttaf�lksins.

 

Fram kom � fr�ttum R�kis�tvarpsins � g�r a� �st��an fyrir �v� a� einungis er �ska� eftir n�jum f�tum liggi � menningarlegum gildum � sv��inu, og kr�fu systurf�laga Rau�a krossins sem sj� um dreifingu hj�lpargagna til fl�ttaf�lksins. Sj� n�nar  � vef Rau�a krossins.

 

Safna n�jum f�tum fyrir S�rland/ RUV

�r�tting vegna fatas�fnunar til S�rlands/ Rau�ikrossinn 

 

�hugavert

Vi� vinnum me� �au spil sem okkur eru gefin - vi�tal vi� G�sla P�lsson umd�misstj�ra �SS� � �ganda/ Morgunbla�i�
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-

Fr��igreinar og sk�rslur

-
-
-
-
-

Fr�ttir og fr�ttask�ringar
 
-
-
-
-
-
-
-
Uganda: Rights at Risk in New Mining Region
Uganda: Rights at Risk in New Mining Region
-
-
-
-
-
-

Fr�ttir fr� Afr�ku/ RUV

-

Reducing the Impact of Natural Disasters in Malawi: Empowering Citizens and Taking Charge/ Al�j��abankinn 

-

UN releases $86 million in humanitarian aid for 'neglected crises' in 10 countries/ UNNewsCentre 

-

Island nation takes on the world's polluters/ IRIN 

-

450,000 poor to receive cash every month/ DailyNation 

-

Fr��leiksf�s, skapandi og l�ta gott af s�r lei�a/ Hj�lparstarf kirkjunnar 

-

It's our responsibility to #stopthemyth on foreign aid/ Devex 

-

Mozambique: Chaos Installs Itself in Frelimo/ AllAfrica 

-

UK to double investment in Kenya and Dar 'to end aid dependency'/ EastAfrican 

-

UN agricultural agency hails 'historic' new commitment to end hunger in Africa by 2025/ UNNewsCentre 

-

"Tr�llaukinn" vandi Mi�-Afr�ku/ UNRIC 

-

Ex-Rwanda Intel Chief Has Genocide Trial in Paris/ ABC 

-

Excitement, relief, optimism in Malawi/ MCC 

-

Helping Africa's urban poor gain from modernization/ IRIN

-

Kenya strengthens welfare State with stipend for the poor/ EastAfrican

-

Will resource boom in Africa see end to poverty?/ EastAfrican 

-
J�fnu�ur - n�sta �skorun

- eftir �g�stu G�slad�ttur umd�misstj�ra �r�unarsamvinnustofnunar � M�samb�k

 

"Engin manneskja �tti a� vera d�md til stutts e�a �murlegs l�fs vegna �ess a� vi�komandi er af rangri st�tt, f�ddist � r�ngu landi, tilheyrir r�ngu �j��arbroti e�a kyn��tti e�a er af vitlausu kyni".(1 Human Developing Report 2013, bls. 29-31)

 

Misr�tti h�gir � hra�a l�fskjara �r�unar (e. human development) og getur � sumum tilvikum komi� algj�rlega  � veg fyrir hana. �etta er mest �berandi fyrir misr�tti heilbrig�is- og menntam�lum, segir � �r�unarsk�rslu S.�. fr� s��asta �ri.  Ger� var ranns�kn � 132 l�ndum og reiknu� �hrif �j�fnu�ar � l�fskjarav�sit�luna (e. Human Development Index, HDI).  �essi ranns�kn leiddi � lj�s umsn�na fylgni milli �j�fnu�ar og l�fskjarav�sit�lu, meiri �j�fnu�ur lei�ir til l�kkunar � HDI. Sk�rsluh�fundar l�sa �essum �essum �hrifum me� n�rri v�sit�lu, �e IHDI v�sit�lunni (l�fskjarav�sit�lu me� tilliti teknu til �j�fnu�ar), sem r�nir � me�al l�fskjara�r�un og dreifingu hennar m.t.t. til �missa v�dda svo sem l�fsl�kum f�lks, menntun, og hvort vi�komandi hafi yfir h�ndum n�gilegt fj�rmagn til a� geta lifa� "manns�mandi l�fi" (a decent living).  �egar �treikningarnir fyrir 2012 eru sko�a�ir m� sj� sl�andi ni�urst��ur.  T�pur fj�r�ungur l�fskjarav�sit�lunnar tapast vegna �j�fnu�ar og g�tir �hrifanna mest � �eim l�ndum sem eru me� l�gt gildi HDI. Sem d�mi m� nefna t�lur um n�verandi samstarfs�j��ir �SS�:  �ganda l�kkar �annig �r HDI 0,456 � 0,303, Malav� �r 0,418 � 0,287 og M�samb�k �r 0,327 ni�ur � 0,220 sem er l�kkun um 32,7%. N�nar m� sko�a �treikningana � t�flu 3 � �r�unarsk�rslunni (bls. 151-4). Svona er sta�an � dag og flestir eru samm�la um, a� �j�fnu�urinn � heiminum s� of mikill en fr��imenn greinir hinsvegar � um hvort hann hafi fari� vaxandi e�ur ei.  � b�kinni um "Hallam�li�"2) eru f�r� sannf�randi r�k um a� aukinn j�fnu�ur f�ri �j��um betra l�f og heilsu.

 

Lj�smynd: Oxfam.

Sko�um m�samb�sku �verst��una sem felst � �v� a� hagv�xtur � landinu hefur veri� yfir 7%  undanfarin 12 �r, sem er me� �eim h�sta � heiminum, en landi� er samt � �ri�ja ne�sta s�ti � l�fskjaralista Sameinu�u �j��anna (bara Kong� og N�ger sem eru verr sett).  �r�tt fyrir �ennan r�fandi hagv�xt dregur l�ti� e�a ekkert �r f�t�kt � landinu, enn�� eru nefnilega um 60% af f�lki � landsbygg�inni me� tekjur undir f�t�ktarm�rkum landsins, sem eru r�mar tv� ��sund kr�nur � m�nu�i (0,6 USD/dag). �essi mikli v�xtur vir�ist �v� a� mestu leyti vera borinn uppi af erlendum fj�rfestingum og st�ri�juframkv�mdum, en jafnframt t�k st�ran sveig fram hj� landsbygg�arf�lkinu, sem byggir afkomu s�na � sj�lfs�urftar landb�na�i.  Enginn m�lir gegn �v� a� almennur hagv�xtur s� nau�synlegur til a� fram�r�un geti �tt s�r sta� en g�ta �arf a� �v� a� enginn s� skilinn eftir.

 

Einn af h�fundum ��saldarmarkmi�a Sameinu�u �j��anna sag�i � n�legri grein, a� upprunaleg meining "Millennium Development Goals" (��saldarmarkmi�in) hafi veri� "Minding Development Gaps"3) en meiningin hafi �tvatnast � lei�inni � framkv�mdaferli�. � sk�rslu starfsh�ps um n� �r�unarmarkmi� eftir 2015 4) er s�mulei�is gagnr�nt a� ��saldarmarkmi�in og m�likvar�ar �eirra hafi etv. ekki beint kastlj�sinu n�gilega vel � f�t�kasta f�lki� og f�lk � ja�arh�pum. F�t�k, �l�s, blind kona � �r�unarlandi hefur enn sem fyrr f� e�a engin t�kif�ri til a� n� s�r upp �r f�t�ktargildrunni. 

 

� fr�tt � BBC � sl viku, � tilefni n�legrar sk�rslu Mennta��tlunar S� (Unesco), var haft eftir framkv�mdastj�ra stofnunarinnar 5) "Vi� ver�um a� tryggja afdr�ttarlausar skuldbindingar um aukinn j�fnu�, � n�jum al�j��legum markmi�ssetningum � svi�i menntam�la eftir 2015, me� m�likv�r�um sem fylgja eftir �rangri hj� ja�arh�pum og �eim sem minna mega s�n, svo enginn ver�i skilinn eftir".  �a� er nefnilega svo a� "�a� sem er ekki m�lt skiptir ekki eins miklu m�li".

 

Flestir nefna mikilv�gi g��rar menntunar til a� draga �r misr�tti, enda er h�n mj�g �flugt valdeflingart�ki; sem m.a. eykur sj�lfstraust f�lks, gerir �eim kleift a� finna betri st�rf, taka ��tt � opinberri umr��u, og gera kr�fur til stj�rnvalda um �j�nustu.  �a� er l�ka g�� fylgni me� betri menntun m��ra og b�ttu heilsufari �eirra sj�lfra og n�stu kynsl��a.  Helsti �j�fnu�urinn � menntageiranum � dag sn�st um g��i menntunar.  Flest �r�unarr�ki n� eru me� "tv�falt menntakerfi" �ar sem b�rn efnameiri borgaranna s�kja g��a, oftast einkarekna,  grunn- og framhaldssk�la, en f�t�ku b�rnin �urfa a� s�tta sig vi� takm�rku� g��i menntastofnana. 

 

A� lokum; Hva� skyldu h�fundar �r�unarsk�rslu Sameinu�u �j��anna �ri� 2013 (Human Development Report), �h�ttu matsmenn Al�j��a efnahags�ingsins (e. World Economic Forum) � jan�ar 2014 6) og Barak Obama � stefnur��u sinni, s�mulei�is � jan�ar 2014 vera samm�la um?  J�, allir �essir a�ilar minnast � h�ttuna samfara miklum �j�fnu�i og nau�syn �ess a� b�ta �r �standinu.  Svo enn er von fyrir �� sem minna mega s�n � �essum heimi.

 

Helstu heimildir

1.      Human Dvelopment Report 2013, bls 29-31.

2.      Wilkinson R., Pickett K. The Spirit Level, why equality is better for everyone, Penguin books 2009.

3.      Jan Vandermoortele, The MDG story: Intention Denied, Development and Change 42(1): 1-21. 2011.

4.      UN. A new global partnership. The report of the High-Level Panel of Eminent Persons on the Post-2015 Development Agenda, fr� ma� 2013.

5.      Unesco director-general Irina Bokova, BBC news, feb 2014.

6.      World Economic forum. Global Risks 2014.

  

  

A� gefa t�ma

 

- eftir Bjarna G�slason framkv�mdastj�ra Hj�lparstarfs kirkjunnar

Kennarinn Lago Lalasha (� gr�um bol � mi�jum h�pnum) r��ir vi� �ldungana � Bitagalafa.

 

�a� er �ekkt � �r�unarsamvinnu og allri ��tlanager� a� setja upp t�maramma, verk��tlun, �rangursm�lingar o.s.frv. Oftast er gengi� �t fr� t�maskynjun og skilgreiningu �ess sem veitir fj�rmagni sem gjarnan kemur fr� Vesturl�ndum. Vestr�n hugsun um a� t�minn hleypur fr� okkur, um  framlei�ni og skj�tar lausnir getur stundum leitt til �ess a� t�marammi er of �r�ngur.

 

D�mi um �etta er verkefni sem �g t�k ��tt � E���p�u 2002-2005, sem sn�rist um a� hefja sk�lastarf � Bitagalafa, me�al Hammermanna � Su�vestur-E���p�u.  Verkefni� var � samstarfi vi� sta�aryfirv�ld og �ldungar�� � Bitagalafa. Haldnir voru samr��sfundir �ar sem fyrirkomulag var r�tt og allir a�ilar g�tu sett fram s�nar spurningar og hugmyndir. Einn �ldungur spur�i t.d. hva� �au fengju mikla peninga fyrir a� senda b�rnin � sk�la. M�r ��tti �etta undarleg spurning og spur�i hvernig �eim dytti � hug a� �eir fengju greitt fyrir a� senda b�rnin � sk�la. Sk�ringin var a� �au h�f�u fengi� peninga fyrir a� koma me� b�rn s�n � b�lusetningu sem erlendir a�ilar st��u a� � sv��inu. �a� f�r mikill t�mi � a� r��a �essi m�l og a�ili fr� sk�laskrifstofu sv��isins �tsk�r�i stefnu yfirvalda og a� mikill kostna�ur f�list � a� byrja sk�lastarf og �etta v�ri miki� framfaraskref fyrir f�lki� a� b�rn �eirra fengju menntun, �au �ttu a� fagna komu sk�lans en ekki krefjast grei�slu fyrir a� senda b�rnin � sk�la. ��ur en einf�ld bygging var reist og kennari r��inn var b�i� a� f� fullvissu fyrir �v� hj� �ldungunum a� f�lk myndi senda b�rn s�n � sk�lann.

 

Lago Lalasha, Kons�ma�ur, var r��inn sem kennari og h�f st�rf. Fyrstu dagana komu nokkrir str�kar � sk�lann og kennslan h�fst, en flj�tlega hurfu �eir � braut hver � eftir ��rum �ar til enginn m�tti. Lago leita�i str�kana uppi og r�ddi vi� fj�lskyldur �eirra um a� sk�linn v�ri mikilv�gur og �eir �yrftu a� m�ta hvern dag. Nokkrir m�ttu � nokkra daga og hurfu svo aftur. Svona gekk fyrsta sk�la�ri�, haldnir voru fundir me� �ldungunum og n� lofor� gefin um a� b�rnin yr�u send � sk�la, en �rangur var l�till. �g vildi endursko�a �etta allt, ��tlanir gengju ekki eftir og spurning hvort ekki �tti a� h�tta vi� allt. Lago sag�i m�r n� bara a� slappa af, �etta v�ri r�tt a� byrja og engin �st��a til a� h�tta strax. Hann sem Kons�ma�ur var fl�nkur � akuryrkju og var byrja�ur a� kenna Hammerm�nnum a� r�kta jar�arskika, en �eir sinntu fyrst og fremst b�fj�rr�kt. Lago vildi f� a� kynnast samf�laginu betur og r��a mikilv�gi sk�lastarfs vi� fj�lskyldurnar og sm�ma saman k�mi skilningur og vilji til a� senda b�rnin � sk�lann. Anna� sk�la�ri� gekk �� ekki betur og m�ting nemenda var mj�g strj�l. Enn var �olinm��i m�n � �rotum, �a� voru ekki fallegar sk�rslurnar m�nar um framvindu verkefnisins! �g vildi bara fara a� lj�ka �essu, �etta gengi ekki. Lago var �essu �samm�la, �a� l�gi ekki svona miki� � og f�kk � gegn a� enn v�ri haldi� �fram og � �ri�ja sk�la�ri komu nokkrir nemendur reglulega og kl�ru�u n�ms�ri�. �ri� � eftir b�ttust nokkrir vi� og eftir a� �g var farinn fr� E���p�u fr�tti �g af �v� a� sk�lastarfi� h�ldi �fram a� eflast.

 

Ef vestr�n hugsun um a� t�minn v�ri a� hlaupa fr� okkur og vi� �yrftum a� f� skj�tan �rangur hef�i fengi� a� r��a hef�i sk�lastarf � Bitagalafa sennilega aldrei hafist. En �ar sem t�maskynjun Lago um a� t�minn k�mi til okkar � s�fellu og �a� l�gi ekki svona miki� �, f�kk a� r��a �� t�kst a� mennta a.m.k. nokkur b�rn � Bitagalafa.

 

Fj�rmagn er mikilv�gt � �r�unarsamvinnu en �a� er l�ka mikilv�gt a� gefa t�ma, sem er ekki sterkasta hli� okkar Vesturlandab�a.

 

facebook
UM HEIMSLJ�S 

Heimslj�s - veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu �SS�.

 

Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� vinsamlegast a�ra me� �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins. Allar �bendingar um efni eru vel �egnar.

 

�eir sem vilja senda okkur �bendingu um efni e�a afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfangi� [email protected]. Ritstj�ri er Gunnar Salvarsson, [email protected]

.

Vi� bi�jumst velvir�ingar � �v� a� geta ekki nota� �slenskar g�salapp�r � vi�t�lum en bandar�skt sni�m�t Veft�maritsins leyfir ekki notkun �eirra.

 

Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�

 

ISSN 1670-8105