nad
logo  
Veft�marit um 
�r�unarm�l
gunnisal
5. �rg. 173. tbl.17. okt�ber 2012
gunnisal
 
�tj�n m�lstofur um Afr�ku � Norr�num Afr�kud�gum: 
�rett�n �slendingar me�al r�mlega hundra� fyrirlesara

 

Al�j��leg r��stefna um m�lefni Afr�ku fer fram � morgun og f�studag, 18. og 19. okt�ber, undir heitinu Norr�nir Afr�kudagar. R��stefnan er samstarfsverkefni Norr�nu Afr�kustofnunarinnar og H�sk�la �slands, me� stu�ningi �r�unarsamvinnustofnunar �slands og utanr�kisr��uneytisins. Af r�mlega hundra� fyrirlesurum eru �rett�n �slendingar sem halda erindi. 

 

Allir fyrirlestrar og erindi eru opin almenningi og f�lk �arf ekki a� skr� sig. R��stefnan fer fram � H�tel S�gu nema hva� setningarath�fnin fer fram � h�t��arsal H�sk�la �slands � fyrram�li� klukkan n�u �rdegis. Allir fyrirlestrar og umr��ur fara fram � ensku.

 

M�lstofurnar eru �tj�n talsins �annig a� �a� ver�ur �r m�rgu a� velja � sama t�ma. Yfirheiti m�lstofanna gefa til kynna fj�lbreytt vi�fangsefni erinda en � fimmtudag ver�ur m.a. fjalla� um:

  • F�lags- og efnahagslegar breytingar � Malav�
  • Mann��arstefnu og f�t�kt barna � Afr�ku
  • Innvi�i samf�laga og hversdagsl�fi�
  • Ranns�knir � Afr�kub�um b�settum � Evr�pu
  • �t�kin � Nor�ur-�ganda
  • N�tt�ruau�lindir
  • Uppl�singa- og samskiptat�kni til �r�unar � Austur-Afr�ku
  • Landb�na�
  • Listir og menningu

� f�studeginu ver�a ekki s��ur �hugaver�ar m�lstofur �ar sem a� m.a. ver�ur fjalla� um:

  • Heilsu
  • Afr�ska farandverkamenn
  • �r�unarsamvinnu
  • Str�� og fri�arferli
  • Stj�rnm�l
  • Kynjafr��i
  • Samf�l�g og kynsl��ir
  • Austur- Kong�

�slensku fr��imennirnir �rett�n eru Dav�� Bjarnason, Erla Hl�n Hj�lmarsd�ttir, Geir Gunnlaugsson, Gu�r�n Helga J�hannsd�ttir, Inga D�ra P�tursd�ttir, Irma Erlingsd�ttir,  J�n Geir P�tursson, J�n�na Einarsd�ttir, Krist�n Loftsd�ttir, Magnfr��ur J�l�usd�ttur, Marta Einarsd�ttir, Sigr��ur Baldursd�ttir og ��ra Bj�rnsd�ttir.  Vi�fangsefni �eirra eru fj�lbreytt en me�al vi�fangsefna m� nefna erindi um n�tt�ruau�lindir, ��saldarmarkmi�in,  fars�mat�kni � �r�unarsamvinnu, als�rska menningu, heilsu, ��ttt�ku og atgervi barna � Gana, mannsal barna, upplifun Afr�kub�a af b�setu � �sland svo f�tt eitt s� nefnt.

 

A�alr��umenn r��stefnunnar ver�a �au Ousseina Alidou og Tony Addison.

 

�hrif hnattv��ingar � st��u kvenna og ��ri menntun

Ousesseina Alidou er m.a. framkv�mdastj�ri Mi�st��var um afr�skar ranns�knir vi� Rutgers h�sk�lann � Bandar�kjunum. H�n flytur erindi sitt vi� setningu r��stefnunnar � fyrram�li�, fimmtudag,  � H�t��arsal H�sk�la �slands klukkan n�u �rdegis. �ar fjallar h�n um �a� hvernig afr�skar m�slimakonur hafa leitast vi� a� til a� sporna gegn �eim aflei�ingum sem hnattv��ingin hefur h aft � Afr�ku. �hrif sem h�n telur hafa aukist til �ess verra � 21. �ldinni s�rstaklega me� tilliti til st��u kvenna, barna og �eirra sem a� standa h�llum f�ti � afr�skum samf�l�gum. 

Tony Addison er a�alhagfr��ingur og a�sto�arframkv�mdastj�ri H�sk�la Sameinu�u �j��anna � Helsinki. Tony mun � erindi s�nu � f�studagsmorgun � H�tel S�gu, kl. 9 �rdegis, fjalla um hlutverk ��ri menntunar til a� tengja Afr�ku betur vi� umheiminn m.a. efnahagskerfi heimsins. � �v� skyni mun hann taka d�mi g�mul og n� d�mi um �hrif ��ri menntunar � efnahagslegan og f�lagslegan framgang �j��a, b��i � Afr�ku og annars sta�ar. 

ALLIR VELKOMNIR! 

 
gunnisal �ri�jungur �b�a Namib�u vi� hungurm�rk: 
Bar�ttan a� tapast � sunnanver�ri Afr�ku?

 

"Vi� erum a� tapa bar�ttunni � Afr�ku sunnan Sahara �ar sem hungru�um hefur fj�lga� um 64 millj�nir," sag�i Jose Graziano forstj�ri FAO � s��ustu viku �egar hann kynnti n�ja sk�rslu Lanb�na�ar- og matv�lastofnunar S� og fleiri al�j��astofnana um f��u��ryggi � heiminum. 

 

S�rstaka athygli vekur a� Namib�a er me�al �eirra t�u �j��a � sunnanver�ri Afr�ku �ar sem vann�rt f�lk er flest, �j�� sem t.d �slendingar yfirg�fu me�al annars vegna �ess a� me�altekjur � landinu eru yfir �eim m�rkum a� landi� s� � flokki f�t�kustu r�kja heims. Fyrir �� sem �ekkja til tekj�j�fnu�ar � landinu - sem er s� h�sti � heiminum m�ldur � GINI stu�ulinn - koma �essar ni�urst��ur �� reyndar t�past � �vart. � sk�rslunni, The State of Food Insecurity in the World 2012, kemur fram a� t�plega 34% �b�a Namib�u b�i vi� langvarandi svengd og �eir hafa ekki veri� fleiri fr� aldam�tum. �etta hlutfall er h�rra en me�altali� � Afr�ku sem er 22.9%, og h�rra en me�altali� fyrir sunnanver�a �lfuna sem er �a� h�sta � heiminum, 26,8%.  Dagbla�i� Namibian segir a� fr� �rinu 2000 hafi hungru�um st��ugt fj�lga� � landinu.

 

Of l�til landb�na�arframlei�sla

�standi� � Afr�ku sunnan Sahara er miki� �hyggjuefni a� mati FAO. Sk�ringar eru me�al annars ��r a� p�l�t�skur st��ugleiki s� vi�varandi og matv�ladreifing � �lestri. � sama t�ma og hungru�um f�kkar � flestum heimshlutum fj�lgar �eim � sunnanver�ri Afr�ku �r 170 millj�num fyrir tuttugu �rum � 234 millj�nir � dag. "Margar Afr�ku�j��ir sunnan Sahara gl�ma vi� p�l�t�sk vandam�l auk �ess sem grunnger� samf�laganna er veik og hvoru tveggja torveldar dreifingu matv�la. Vandinn ver�ur s��an enn meiri hj� �eim �j��um sem treyst mj�g � innflutning og horfa upp � s�h�kkandi ver� � matv�lum," er haft eftir Carlo Cafiero einum sk�rsluh�funda.

 

St�ri vandinn sem �j��ir � �essum heimshluta gl�ma vi� er s� a� landb�na�arframlei�slan er of l�til til a� brau�f��a allt f�lki�.  � FAO sk�rslunni er nefnt a� almennur hagv�xtur s� �l�klegur til a� f�kka hungru�um en a�  v�xtur � landb�na�i s� lykilatri�i.  Fram kemur � sk�rslunni a� bori� saman vi� annan v�xt � hef�bundnum sm�b�ndasamf�l�gum �j��a � sunnanver�ri Afr�ku hafi v�xtur � landb�na�i ellefu sinnum  meiri �hrif � �� �tt a� auka f��u�ryggi.

 

Mikilv�gi kvenna

Sk�rsluh�fundar nefna einnig a� konur gegni mikilv�gu hlutverki � bar�ttunni gegn f�t�kt, ��r hafi yfirs�n yfir tekjur heimilisins og verji st�rri hlut en karlar til �ess a� tryggja n�ringu og heilsu fj�lskyldunnar.

 

A�fer�afr��i og skilgreiningar

Eins og fram kom � s��asta Veft�mariti leiddi n�ja FAO sk�rslan � lj�s a� 870 millj�nir manna - ekki einn milljar�ur eins og ��ur haf�i veri� tali� - b�a vi� langvarandi vann�ringu. Sk�ringin � l�kka�ri t�lu felst ekki eing�ngu � f�kkun �eirra sem f� ekki n�gan mat heldur � n�jum a�fer�um vi� m�lingu � hugt�kum eins og "hungri", "vann�ringu" og "f��u��ryggi" - sem lei�ir til �ess a� FAO segir n� a� fyrri tala hafi veri� �n�kv�m vegna skorts � g�gnum og galla�ri a�fer�afr��i.

 

Skilgreiningar eru vitaskuld lykilatri�i � t�lfr��i sem �essari. Hva� felst n�kv�mlega � hugtakinu "hungur" e�a "vann�ring" anna� en of l�till matur til a� lifa e�lilegu heilbrig�u l�fi? A�fer�afr��i FAO er skilgreind � t�knilegri gl�su � vi�hengi vi� sk�rsluna og byggir � orku��rf einstaklings, �.e. ef maturinn sem vi�komandi neytir er undir l�gmarksvi�mi�um � n�ringarfr��ilegu tilliti a� teknu tilliti til aldurs, kyns og l�fst�ls.

 

SOFI 2012: Hunger Numbers Rise in Sub-Saharan Africa, eftir Lawrence Haddad/ IDS

Africa: 'Courageous' Nutrition Barometer Launched/ AllAfrica 

FOOD: How good is the new hunger data? / IRIN 

FAO: Hunger 

MDG hunger target still within reach/ FAO 

 

 
LS

T�u s�rfr��ingar �tskrifa�ir fr� Landgr��slusk�lanum

 

Landgr��slusk�li H�sk�la S� �tskrifa�i � d�gunum t�u s�rfr��inga �r �rlegu sex m�na�a n�mi sk�lans. � �r �tskrifu�ust fimm konur og fimm karlar fr� sk�lanum fr� Mong�l�u (3), Usbekistan (1), Gana (2), �ganda (2) og Namib�u (2). �au hafa n� sn�i� aftur til starfa � s�num heimal�ndum.

 

�� sex m�nu�i sem �au dv�ldu h�r � landi s�ttu �au fyrirlestra, fengu verklega �j�lfun og f�ru � n�msfer�ir. Einnig var bo�i� upp � tv�r s�rh�f�ar l�nur; �ar sem annars vegar var l�g� �hersla � sj�lfb�ra landn�tingu og hins vegar � landey�ingu og hnattr�nar umhverfisbreytingar. Eins og ��ur unnu nemarnir s�rverkefni undir handlei�slu lei�beinanda seinni �rj� m�nu�ina af dv�l sinni � �slandi og voru verkefnin � �r mj�g fj�lbreytt.

 

Vi� �tskriftina t�ku nemendurnir vi� �tskriftarsk�rteinum og gj�fum �r hendi Einars Gunnarssonar r��uneytisstj�ra utanr�kisr��uneytisins og �g�sti Sigur�ssyni rektor Landb�na�arh�sk�la �slands. Jesaya Nakanyala fr� Namib�u og Gantuya Jargalsaikhan fr� Mong�l�u h�ldu r��u fyrir h�nd �tskriftarnemana.

 

Myndina t�k Sigmundur Helgi Brink.

 

 

 

Enginn ver�skuldar Mo Ibrahim ver�launin a� �essu sinni


� m�nudaginn var greint fr� �v� a� enginn fyrrverandi �j��arlei�togi Afr�ku�j��a hef�i hreppt Mo Ibrahim ver�launin �ri� 2012, h�stu peningaver�laun sem veitt eru fyrir g��a stj�rns�slu � �lfunni - en �au nema 5 millj�num bandar�skra dala. A�eins fr�farandi forsetar kosnir � l��r��islegan h�tt, sem hafa sj�lfviljugir afsala� s�r v�ldum og �ekkja sinn vitjunart�ma, koma til greina sem ver�launahafar. �risvar sinnum � sex �rum hefur enginn uppfyllt skilyr�i ver�launanna. � fyrra komu �au � hlut Pedro Verona Pires fyrrverandi forseta Gr�nh�f�aeyja, Festus Mogae fr� Boswana hreppti �au �ri� 2008 og Joaquim Chissano � M�samb�k var fyrstur til a� f� vi�urkenninguna, �ri� 2007.

 

Samkv�mt Ibrahim stj�rns�sluv�sit�lunni (Ibrahim Index of African Governance, IIAG) sem kynnt var � m�nudag hefur stj�rnarfar � �lfunni breyst til hins betra fr� �rinu 2000. Hins vegar hafi stj�rnarfari hj� st�rveldum  �lfunnar, Egyptalandi, Ken�a, N�ger�u og Su�ur-Afr�ku, hnigna� fr� �rinu 2006.

 

Mo Ibrahim er �ekktur vi�skiptaj�fur sem efna�ist � fars�mat�kni,  f�ddur � S�dan.  Hann segir a� ver�launin s�u mikilv�g vegna �ess a� margir forsetar Afr�kur�kja s�u f�ddir � f�t�kt og dragi �r h�mlu a� afsala s�r v�ldum af �tta vi� a� �� b��i �eirra f�t�kt.

 

Mo Ibrahim prize for African leadership: No winner/ BBC 

A hot and cold 2012 Mo Ibrahim Index of African Governance/ The Africa Report 

Mo Ibrahim Prize 2012: No African Leader Qualifies For $5m Award, Again/ HuffingtonPost 

Nigeria worst performer among African powerhouses in Ibrahim index/ The Guardian 

Governance Slips in Four African Powerhouses/ AllAfrican 

 

 
�b�ar �ganda fagna fimmt�u �ra sj�lfst��i fr� Bretum. Myndbrot: BBC
�b�ar �ganda fagna fimmt�u �ra sj�lfst��i fr� Bretum. Myndbrot: BBC

Fimmt�u �ra sj�lfst��isafm�li �ganda

 

� s��ustu viku, 9. okt�ber, var 50 �ra sj�lfst��isafm�li �ganda fagna� en a� s�gn J�runnar Eddu Helgad�ttur starfsnema � umd�misskrifstofu �r�unarsamvinnustofnunar �slands � Kampala hafa sm�rri h�t��arh�ld og ra�ir r��stefna og annarra samkoma veri� haldnar af sama tilefni fr� �v� fyrir s��ustu m�na�am�t.

 

"F�gnu�urinn f�r sennilega ekki  fram hj� nokkrum Kampalab�a �ar sem skreytingar voru settar upp v��a um borgina, s�rstakri h�t��ardagskr� var sj�nvarpa� � um �a� bil tv�r vikur fyrir �j��h�t��ardaginn, g�tur � mi�b�num voru loka�ar � v�xl alla vikuna og umfer�in og umfer�arteppurnar eftir �v�. H�va�inn � orrustuflugv�lum sem �f�u og s�ndu s��an listflug, �v� sem virtist ekki nema �rf�a tugi metra ofar en h�sin fyrir ne�an ��r, ger�u s��an f�lki bylt vi� reglulega s��ustu daga," segir J�runn Edda �egar h�n er spur� a� �v� hvernig afm�lisins hef�i veri� minnst � Kampala. "Auk fj�lda sendiherra, fulltr�a r�kisstj�rna og au�vita� �gand�ska forsetans og annarra innlendra emb�ttismanna, bo�u�u �j��h�f�ingjar fimmt�n r�kja komu s�na til �ess a� fagna me� �ganda. Su�upottur h�t��arhaldanna var Kololo Flugbrautin, allst�rt almenningssv��i � einu r�kasta hverfinu mi�sv��is � Kampala, sem tryggilega var girt af og vari� af l�greglu og her � �j��h�t��ardaginn. � mett�ma fyrir h�t��ina var �etta fyrrum nokku� gr�na sv��i hellulagt a� st�rum hluta og vi� �a� bygg�ar st�kur. R�tt eins og �egar �slendingar f�gnu�u 50 �ra sj�lfst��i �j��arinnar, komust �� mun f�rri almennir borgarar a� en vildu, en �l�kt �v� sem heima var ger�i �� aldrei neinn r�� fyrir ��ru. Sj�nvarpa� var fr� ath�fninni sem st�� yfir lungann �r deginum og st�ta�i af dans- og s�ngatri�um � bland vi� r��uh�ld og b�nastundir."

 

J�runn Edda segir a� fulltr�ar stj�rnarandst��u hafi a� undanf�rnu sta�i� fyrir r�� m�tm�la sem hafi jafn��um veri� kve�in ni�ur af stj�rnv�ldum, en m�tm�li hafa t�mabundi� veri� b�nnu� vegna h�t��arinnar. H�n nefnir a� Kizza Kesigye, s� stj�rnarandst��ingur sem hefur haft sig mest � frammi, hafi vei� handtekinn � heimili s�nu eftir a� hafa l�st �v� yfir a� hann myndi bo�a til m�tm�la � tilefni sj�lfst��isafm�lisins.

 

"�ganda fagnar 50 �ra sj�lfst��i, en ekki er svo langt s��an fj�ldamor� og ofr�ki hriktu � sto�um �gand�ska samf�lagsins og sl�kar h�rmungar eru veigamikill hluti af samt�mas�gu �essa unga �j��r�kis," segir J�runn Edda. "T�mam�tin hafa a� hluta veri� n�tt til �ess a� l�ta yfir og sj� hva�an er komi� og hvert er stefnt. Enn er margur potturinn brotinn. Hungur og s�r f�t�kt, sj�kd�mar, spilling, skortur � t�kif�rum og menntun er me�al �ess sem hrj�ir f�lki� � landinu og innvi�i r�kisins � �essu landi sem af r�kum �st��um hefur l�ngum veri� kalla� Perla Afr�ku. Vonir standa �� til �ess a� n�stu fimmt�u �r ver�i landinu, og samf�l�gunum sem �a� byggir, betri en �au s��ustu fimmt�u," segir h�n.

 

 

 
Al�j��a matv�ladagurinn - Heimur �n hungurs 
�varp Ban Ki-moon framkv�mdastj�ra Sameinu�u �j��anna � tilefni af Matv�ladeginum.
�varp Ban Ki-moon framkv�mdastj�ra Sameinu�u �j��anna � tilefni af Matv�ladeginum.
H�gt v�ri a� brau�f��a �ann t�pa milljar� jar�arb�a sem n� l��ur hungur � fj�r�ungi �eirra matv�la sem fer til spillis � Bandar�kjunum og Evr�pu. �etta er eitt af �eim atri�um sem haldi� var � lofti � g�r � al�j��lega matv�ladaginn sem haldinn er �r hvert 16. okt�ber. Markmi� dagsins a� auka vitund almennings um gl�muna vi� a� brau�f��a heiminn og efla samst��una � bar�ttunni gegn hungri, vann�ringu og f�t�kt.

 

� tilefni af al�j��lega matv�ladeginum sag�i Ban Ki-moon framkv�mdastj�ri Sameinu�u �j��anna � �varpi a� heimurinn st��i frammi fyrir �v� verkefni a� �tr�ma hungri. Hann sag�i a� verkefni� - �tr�ming hungurs (Zero Hunger Challenge) f�li � s�r fimm markmi�:

  • Ver�ld �ar sem allir hef�i a�gang a� n�gum n�ringarr�kum mat allt �ri�.
  • Vann�ring � me�g�ngu og � barn�sku heyri s�gunni til: bundinn ver�i endi � ��r. h�rmungar sem tengjast vaxtarsker�ingu (stunting).
  • Sj�lfb�rni � matv�laframlei�slu - alls sta�ar.
  • Fj�lgun t�kif�ra fyrir sm�b�ndur - einkum konur sem framlei�a mest af matv�lum � heiminum - svo �eir geti tv�falda� framlei�ni og tekjur.
  • A� draga �r s�un � matv�lum og neyta matar � �byrgan h�tt

UN warns of looming worldwide food crisis in 2013/ The Guardian

Food scarcity: the timebomb setting nation against nation/ The Guardian 

For World Food Day.../ WFP 

The role of women in rural development, food production and poverty eradication/ UNWomen 

High and volatile food prices are the new normal: we must act now/ The Guardian 

Initiative Empowers Rural Women/ VOA  

H�kkandi ver� � matv�lum veldur �hyggjum/ DV

N�g matv�li til a� �tr�ma hungri/ Uppl�singaskrifstofa S� 

 


Or�sk�ringabanki � heimas��u �SS�
 


 �r�unarsamvinnustofnun �slands hefur teki� saman lista yfir helstu hugt�k sem notu� er � m�laflokknum �samt sk�ringum � hverju og einu hugtaki. Or�sk�ringarnar eru komnar � heimas��u �SS�, ne�st � vinstri d�lki, og h�gt er a� leita � safninu eftir hugt�kum � b��i �slensku og ensku.

 

N�nar

 

 

FR��IGREINAR

-
-
-
-
-
nb
-
-
-
-

 

Norr�nu �j��irnar � efstu s�tum sem fyrr


 

CDI  

Norr�nu �j��irnar ra�a s�r � efstu s�tu � CDI v�sit�lunnar fyrir �ri� 2012 l�kt og undanfarin �r. CDI er g��am�likvar�i bandar�sku fr��astofnunarinnar Center For Global Development (CGD) � opinberri �r�unara�sto� og m�lir g��i � �r�unara�sto�, vi�skiptum, fj�rfestingumm,  f�lksflutningum, umhverfism�lum, �ryggism�lum og t�kni.

Danir lei�a listann, Noregur er � ��ru s�ti og Sv�ar � �ri�ja. � listanum er 27 r�kum �j��um ra�a� ni�ur eftir g��amati ofangreindum sj� svi�um. �sland hefur aldrei veri� � listanum.

Introduction to the Commitment to Development Index

 N�nar

�HUGAVERT

-
-
-
-
-
-

Menningartengd �r�unarsamvinna milli Danmerkur og �ganda: Breakdance, rap og film giver selvtillid/ U-landsnyt 

-

Vefs��an: End Caste Discrimination/ Endcaste.com 

-

International Day for the Eradication of Poverty 2012/ UN 

-

Remarks As Prepared for Delivery: World Bank Group President Jim Yong Kim at the Annual Meeting Plenary Session/ WorldBank 

-

World Bank Support for "Development" by Force, eftir Jessica Evans/ Mannr�ttindavaktin 

-

What Sweden Knows (And You Should Too), eftir Joe Carroll/ Impatientoptimists 

-

How to stop zoonoses spreading - don't keep chickens under the bed, eftir Mark Tran/ The Guardian

-

Let's Turn the Lights on Across Africa, eftir MAKHTAR DIOP/ Al�j��abankablogg

-

What next after MDG?, eftir Shaidulla Kaiser/ TheDailyStar

-

A Paradigm Shift for Aid to Africa, eftir Simon Akam/NYTimes

-

Bist�nd: Sv�rt hur man �n g�r, eftir Hanne Kj�ller/ DN 



Kapphlaupi� um l�fi�


barnaheill
Lj�sm. Barnaheill

Barnamara�on al�j��asamtakanna Save the Children var haldi� � fyrsta sinn � �slandi � g�r, � al�j��a matv�ladeginum. Hlaupi� kallast Kapphlaupi� um l�fi�, e�a Race for Survival, og f�r fram � 40 l�ndum. R�mlega 20 ��sund b�rn t�ku ��tt � hlaupinu. Me� hlaupinu vekja b�rnin athygli � bar�ttunni gegn hungri en hlaupi� er jafnframt �kall til stj�rnvalda og r��amanna um a� leggja sitt af m�rkum til a� koma � veg fyrir barnadau�a af vi�r��anlegum ors�kum. 140 b�rn �r �lfh�lssk�la � K�pavogi, Hofssta�ask�la � Gar�ab�, Laugal�kjarsk�la � Reykjav�k og V��ista�ask�la � Hafnarfir�i t�ku ��tt � hlaupinu � g�r.

 

N�nar 

 

Fr�b�r �rangur hj� �slensku li�unum/ Barnaheill 

 

 

FR�TTIR OG FR�TTASK�RINGAR

-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-

Um Veft�mariti�
facebook
Veft�mariti� er � F�sb�kinni!

Veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu �SS�.

 

Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� vinsamlegast a�ra me� �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins. Allar �bendingar um efni eru vel �egnar.

 

�eir sem vilja senda okkur �bendingu um efni e�a afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfangi� iceida@iceida.is. Ritstj�ri er Gunnar Salvarsson, gsal@iceida.is

.

Vi� bi�jumst velvir�ingar � �v� a� geta ekki nota� �slenskar g�salapp�r � vi�t�lum en bandar�skt sni�m�t Veft�maritsins leyfir ekki notkun �eirra.

 

Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�

.

 


Heimildamynd um bar�ttust�lkuna Malala 

 

 

Profile of Malala Yousafzai Pakistani Girl Shot by the Taliban - Class Dismissed
Class Dismissed er stutt heimildamynd sem ger� var �ri� 2009 var ger� heimildamynd um pakist�nsku st�lkuna Malala Yousafzai. ATH! Myndin er ekki fyrir vi�kv�ma.
 

Augu heimsins hafa s��ustu d�grin beinst a� ungri fj�rt�n �ra st�lku fr� Pakistan sem var� fyrir skot�r�s talibana � s��ustu viku fyrir �� s�k eina a� vilja menntast. Ttalibanar l�ta � mennta�orsta sem �si� fr� Vesturl�ndum. St�lkan, sem n� hefur veri� flutt � sj�krah�s � Bretlandi, var strax fyrir m�rgum �rum t�kn bar�ttunnar fyrir aukinni menntun st�lkna eins og heimildamyndin - Class Dismissed - s�nir � svo �hrifr�kan h�tt. Myndin um Malala var ger� �ri� 2009 af Adam B. Ellick. "H�n er systur allra barna og d�ttir allra foreldra," skrifa�i Gordon Brown fyrrverandi fors�tisr��herra Breta en hann berst sem kunnugt er fyrir aukinni menntun �llum b�rnum til handa. 

 

forystugrein Fr�ttabla�ins � dag sem heitir "St�lka sem breytir heiminum" segir Steinunn Stef�nsd�ttir me�al annars: "�a� er f�lk eins og Malala sem veltir hl�ssum � bar�ttunni fyrir betra l�fi � j�r�inni. �a� er vegna f�lks eins og hennar sem �fangar hafa n��st � fj�lm�rgum bar�ttum�lum sem skila� hafa betra l�fi. 
�mis r�ttindi sem �ykja sj�lfs�g� � dag voru �a� ekki fyrir einhverjum �rum e�a �ratugum og �nnur �ykja sj�lfs�g� � einum sta� en ekki ��rum, �ar � me�al r�ttur barna til a� stunda n�m, ekki s�st r�ttur st�lkna �v� algengara er a� ��r f�i ekki a� nj�ta sk�lag�ngu en br��ur �eirra.

Malala hefur n� gefi� heilsu s�na fyrir �essa bar�ttu. H�n er n� t�knmynd � bar�ttunni fyrir r�ttindum allra til a� nj�ta menntunar. �v� mun aldrei takast a� �agga ni�ur � Mal�lu. Vonandi mun h�n �� b��i nj�ta l�fs og heilsu til a� upplifa �rangur bar�ttu sinnar."

 

Global Outpouring to Help Pakistani Schoolgirl/ NYTimes 

 


Matur er mannsins megin
 
eftir Vilhj�lm Wiium umd�misstj�ra �SS� � Malav�
 
Fyrir nokkru heims�tti �g �rj� sk�la h�r � Malav�. �st��an var a� �essir sk�lar g�tu or�i� ��tttakendur � verkefni sem �slenskir �r�unarsamvinnupeningar sty�ja vi�. �essi fer� var fyrst og fremst til a� sj� me� eigin augum �standi�. �g skrifa �rugglega meira s��ar um �essa sk�la.
 

Me�al annars sko�a�i �g m�tuneyti� � einum sk�lanna. �essi sk�li er einn af �eim heppnu. Hann f�r v�tam�nb�tta mj�lsekki til a� elda graut handa nemendum s�num. Hittist �annig � a� eldamennska var � fullum gangi �egar �g kom �arna �samt m�num fer�af�l�gum.  

VW
Linley s�nir listir me� �v�runa. Lj�smynd: Vilhj�lmur Wiium

 

H�r er Linley, sem er skrifstofustj�ri hj� m�r, a� s�na listir s�nar me� �v�runa. �g held reyndar a� �v�rusleikir hef�i tapa� s�r yfir �v�runum sem �arna voru.

 

Potturinn er engin sm�sm��i. �g man n� ekki l�trat�luna, en � pottinn er nota�ur einn 50 k�l�gramma poki af mj�li. Svo er fyllt um me� vatni. �r�r a�rir pottar sj�st fyrir aftan, allir fullir af graut. �essir fj�rir pottar duga til a� elda graut fyrir 1.200 sk�lakrakka. Hver krakki f�r einn skammt � l�ti� drykkjarm�l. Sk�la�ri� h�r er n�hafi� og sag�i sk�lastj�rinn m�r fr� vandam�li sem hann stendur n�na frammi fyrir, en �a� er a� um 1.500 b�rn � sk�lann. Aukning um 300 fr� �v� � s��asta sk�la�ri. �v� vantar einn pott � vi�b�t.

�g spur�i hvort �g m�tti smakka � grautnum. Var hlaupi� upp til handa og f�ta til a� finna �l�t fyrir mig, og a� lokum t�kst a� finna skei�. Eldabuskurnar glottu n� �t � anna�, s�ndist m�r, yfir �essum �tlendingi, sem vildi smakka grautinn.

 

Ver�ur a� segjast a� grauturinn var frekar brag�daufur. En sa�samur ��, og dugar �rugglega b�rnunum eitthva� fram eftir degi. 

Sta�reynd er a� � landi eins og Malav� trekkir svona grautur a�. Krakkarnir m�ta � sk�lann, �v� �au vita a� �au f� mat. Heima hj� �eim er kannski engan e�a l�tinn mat a� f�. Sk�lastj�rinn sag�i m�r a� margir krakkanna labba framhj� m�tuneytinu �egar �au m�ta � sk�lann til a� sj� hvort grautur ver�i elda�ur �ann daginn. Ef �eim s�nist ekki, �� sn�a �au vi� og skr�pa. �ar til grautur kemur n�st.

 

Sorglegt. 

 

Frelsi� til a� velja 

 

eftir Ingu D�ru P�tursd�ttur framkv�mdast�ru UN Women � �slandi

 

 

 

�g gekk a� eiga unnusta minn � s�lr�kum sumardegi � fyrra, umvafin �stvinum. �a� var sk�la�, hlegi� og dansa� fram eftir n�ttu. Einstakur gle�idagur sem �g mun aldrei gleyma og �vallt var�veita � hjarta m�nu me� hl�ju.

 

�a� er ekki sj�lfgefi� a� minningin um br��kaupsdaginn s� bj�rt og falleg. � hverju �ri eru yfir 10 millj�nir barnungra st�lkna �vinga�ar � hj�nab�nd. � Nepal er helmingur allra br��a yngri en 18 �ra. Og reyndar er h�rra hlutfall barnabr��a � Mal�, Tsjad og � N�ger. Og �v� mi�ur � m�rgum ��rum l�ndum l�ka. Ef vi� t�kum ekki saman h�ndum � dag og �tr�mum �essum menningarbundna (�)si� strax munu 50 millj�nir st�lkna undir 15 �ra aldri ver� �vinga�ar � hj�naband fyrir 2020 og 100 millj�nir fyrir �ri� 2030.

 

St�lkur eru ger�ar a� eiginkonum sem sj� um heimili; �votta, �rif og matseld. Og �essar barnungu eiginkonur eignast b�rn. M��radau�i er helsta d�narors�k unglingsst�lkna � aldrinum 15-19 �ra � �r�unarl�ndum. ��r eru tvisvar sinnum l�klegri til �ess a� l�ta l�fi� � me�g�ngu e�a vi� barnsbur�  en konur � �r�tugsaldri. St�lkur undir 15 �ra aldri eru fimm sinnum l�klegri a� l�ta l�fi� vi� barnsbur� en konur � barnbur�araldri.  L�kur � heimilisofbeldi, f�stur- og barnamissi aukast einnig gr��arlega.

 

�essi h�rmulegu hlutskipti millj�na st�lkna hafa ekki fengi� athygli sem skyldi. �ar sem f�rnarl�mbin eru ungar f�t�kar st�lkur hefur r�dd �eirra ekki fengi� miki� v�gi; hvorki me�al r�kistj�rna �eirra n� al�j��asamf�lagsins.

 

UN Women leggur r�ka �herslu � a� afnema skuli barnahj�nab�nd. Menntun, hugarfarsbreyting og lagasetningar eru grundvallarskref sem �arf a� st�ga. �llum st�lkum �tti a� vera trygg�ur r�ttur � sk�lag�ngu. Menntun sem eykur l�kur � atvinnut�kif�rum eru bestu vopnin til a� uppr�ta f�t�kt og �rbirg�. ��tttaka kvenna til jafns vi� karla � atvinnul�finu er meginforsenda �ess a� �j��arhagur v�nkist.

 

� dag er al�j��legur dagur st�lkubarnsins. Sameinu�u �j��irnar standa a� deginum til a� vekja athygli � �eim mannr�ttindabrotum sem ungar st�lkur � m�rgum af f�t�kustu l�ndum heims ver�a fyrir � hverjum degi; ��r eru sviptar barn�skunni og ger�ar a� kynl�fs�r�lum og eign eiginmanna sinna. T�kum h�ndum saman  og segjum stopp!

 

�g vil b�a � heimi �ar sem allar KONUR hafa r�tt � a� velja hvort ��r gangi � hj�naband og ef ��r velja �a�, a� s� dagur s� lita�ur hamingju. St�ndum me� systrum okkar um heim allan og leggjum okkar af m�rkum til a� �ess a� ��r f�i a� upplifa allt �a� besta sem l�fi� hefur upp � a� bj��a - � s�num eigin forsendum.

 

Skrifa� 11. okt�ber,  � al�j��legum degi st�lkubarnsins.

  

A question of culture? Tackling the barriers that prevent adolescent girls from accessing family planning/ ODI Podcasts 

UNFPA Announces $20 Million Commitment to Reach Most Marginalised Adolescent Girls at Risk of Child Marriage  

Sk�rslan Marrying Too Young/ UNFPA 

 


� g�ngu � Mabira regnsk�ginum

 

- J�runn Edda Helgad�ttir starfsnemi � �ganda skrifar:

  

� umd�misskrifstofum �r�unarsamvinnustofnunar � Malav�, M�samb�k og �ganda starfa �rj�r ungar konur sem eru � svok�llu�um starfsnemast��um � fj�ra m�nu�i. ��r skrifa til skiptis pers�nulega pistla um sj�lfvali� efni.  

 

JEH
 

 

�r�tt fyrir a� hafa veri� � �ganda � t�pa tvo m�nu�i haf�i �g fyrir helgi ekkert komi� �t fyrir h�fu�borgina, ef fr�talin er b�lfer�in fr� flugvellinum. Eins spennandi og Kampala er, er h�n ekki l�sandi fyrir mannl�fi� � �ganda nema upp a� litlu marki. Af �eim r�flega 35 millj�num sem byggja �ganda b�a einungis 5-6 millj�nir � ��ttb�li, og r�m ein og h�lf millj�n � h�fu�borginni. Um 84% f�lks b�r � dreifb�li. �ar fyrir utan er n�tt�ra �ganda �ekkt fyrir st�rkostlegan fj�lbreytileika og andst��ur, en �r�tt fyrir a� liggja � mi�baug gerir h�� landsins �a� a� verkum a� �ar m� finna j�kla jafnt sem regnsk�ga, �� a� sm�m saman fari minna fyrir �eim fyrrnefndu l�kt og annars sta�ar. Forvitnin fyrir �v� a� g�gjast �t fyrir borgarm�rana var �v� or�in veruleg.

 

Sveitafer�

�essa seinustu helgi t�kst m�r loksins a� finna t�ma og skapa t�kif�ri til �ess a� fara � sveitafer� og �g var�i helginni � Mabira regnsk�ginum, sem er 300 km2 sk�glendi mi�sv��is � �ganda og � um klukkustundar fjarl�g� fr� h�fu�borginni. Eins og gefur a� skilja bera vegirnir h�rna illa �ann fj�lda b�la sem um �� fara og umfer�in er almennt mj�g �ung, auk �ess sem vegamerkingar eru oft ekki til sta�ar, og illgreinanlegar � besta falli. Daginn sem �g lag�i upp � �etta stutta fer�alag keppti �ganda �ar a� auki vi� n�verandi Afr�kumeistara � f�tbolta, Samb�u, � heimavelli, sem er a� finna � �tja�ri Kampala � lei�inni a� Mabira. �g vissi a� f�lki sem �tla�i a� sj� leikinn haf�i veri� r��lagt a� m�ta fyrir h�degi til �ess a� eiga m�guleika � a� f� �s�ttanleg s�ti, en �a� reyndust or� � t�ma t�lu� og fj�rum klukkustundum fyrir leikinn var umfer�in vi� v�llinn �egar or�in verulega sl�m. Allt �etta var� til �ess a� 60 km b�lfer� var� a� fj�gurra klukkustunda fer�alagi me� �msum �t�rd�rum og �v�ntum �vint�rum.

 

Sk�gafer�

JEH � sama t�ma og flauta� var til leiks � keppni �ganda vi� Samb�u var �g loks a� leggja � hla� � sta�num sem �g haf�i panta� m�r gistingu �. Eftir a� hafa seti� f�st � umfer�arteppum og villst s��an fram og til baka eftir r�ngum lei�um kom �n�gjulega � �vart a� sta�urinn var enn r�legri en �g haf�i b�ist vi�, en �n �ess a� geta veri� viss virtist �g vera eini gesturinn � sv��inu (s��ar kom � lj�s a� � �essum sl��um voru tveir a�rir gestir). M�r var v�sa� � gistir�mi� sem �g haf�i teki� fr� �n �ess a� hafa hugmynd um hva� �g var a� panta, en �a� reyndist vera l�till kofi, sem konan � m�tt�kunni kalla�i "banda." Kyrr�in var m�gnu�, �r�tt fyrir st��ugan ni� d�rahlj��a �r sk�ginum, og s��ar � hitabeltisrigningunni, me� tilheyrandi �rumum og eldingum.

 

Morguninn eftir f�r �g s��an � g�ngu um sk�ginn me� lei�s�gumanni sem kynnti mig fyrir nokkrum �eirra hundru�um fuglategunda, trj�tegunda, fi�rilda- og skord�rategunda og tugum skri�- og spend�ra sem eiga s�r heimili � sk�ginum. �ar af eru ��nokkrar tegundir � �tr�mingarh�ttu. Nokkur samf�l�g manna lifa og �r�fast � sk�ginum. Eftir �v� sem vi� gengum lengra inn � sk�ginn og �essi tilkomumikli heimur Mabira regnsk�garins var afhj�pa�ur betur fyrir m�r, undra�ist �g st��ugt meira �a� sem m�r haf�i veri� sagt stuttu fyrr, �.e. a� enn � n� heyr�ist af fyrir�tlunum um a� jafna sk�ginn vi� j�r�u til �ess a� stemma stigu vi� sykur��rf landsins og hefja r�ktun sykurreyrs � sv��inu.

 

Fyrir utan mikilv�gi sk�garins fyrir vistkerfi �ganda, og sl�kra sk�ga almennt fyrir vistkerfi jar�arinnar, og �v� mannkyns, er �arna heill heimur af l�fverum af �llum st�r�um sem yr�i kasta� fyrir r��a me� sl�kum a�ger�um. ��gilegt v�ri a� benda � a� �ganda flokkast enn sem �r�unarland og �mynda s�r a� skuldinni megi � einhvern h�tt skella � �a�. Skemmst  er �ess a� minnast �egar forseti Ekvador bau� �ri� 2007 vestr�num lei�togum a� styrkja r�ki� til �ess a� vernda Amason regnsk�ga landsins � sta� �ess a� vinna �ar ol�u. F�tt var� um sv�r �ar til Sameinu�u �j��irnar t�ku upp � s�na arma �ri� 2012 a� hrinda verkefninu af sta�, a� safna fj�rmunum til verndar Amason og ��rum regnsk�gum.

 

Verkefni� hefur hins vegar gengi� enn h�gar en vonir st��u til, og ��tt �tr�legt megi vir�ast b��a lei�togar i�nr�kjanna ekki � r��um eftir �v� a� ver�a fyrstir til �ess a� bjarga �essum m�gnu�u vistkerfum, sem �ar a� auki eiga br��urpart � framlei�slu s�refnis jar�arinnar.