EHI
logo
Veft�marit um �r�unarm�l
gunnisal
5. �rg. 149. tbl.
8. febr�ar 2012
Al�.bla�i�
D�mi um �huga almennings og s�rstaklega ungs f�lks � sj�unda �ratugnum. Fr�tt Al���ubla�sins 24. okt�ber 1968.
 
Fr��igrein um upphaf �slenskrar �r�unarsamvinnu eftir Krist�nu Loftsd�ttur pr�fessor:

 

L�till �hugi stj�rnvalda en st�rhuga almenningur

 

St�rhuga �slendingar: Forsaga og upphaf �slenskrar �r�unarsamvinnu, er heiti fr��igreinar eftir Krist�nu Loftsd�ttur pr�fessor vi� H�sk�la �slands, sem birtist fyrst � desember s��astli�num � vefritinu Stj�rnm�l & stj�rns�sla.  Af lestri greinarinnar er lj�st a� "st�rhuga �slendingar" � titlinum v�sar til mikils �huga almennings � �r�unarsamvinnu en ekki stj�rnvalda enda segir � ni�urlagi greinarinnar:

 

"�hugavert er a� stj�rnv�ld vir�ast ekki hafa s�� s�num hagsmunum best borgi� me� virkri ��ttt�ku � �r�unarsamvinnu, eins og kemur berlega fram � �eim l�gu fj�rframl�gum sem reidd voru fram til stofnunarinnar A�sto� �slands vi� �r�unarl�ndin. �r�tt fyrir mikinn �huga almennings vir�ist opinber �r�unarsamvinna � fyrstu �runum hafa hv�lt a� mest leyti � her�um �eirra sem a� stofnunni A�sto� �slands vi� �r�unarl�ndin st��u og jafnframt vir�ist �hugi stj�rnvalda � �v� a� grei�a g�tu �eirra, sem fyrstir h�fu st�rf innan �r�unarsamvinnu, vera l�till. Starf �lafs Bj�rnssonar vir�ist �annig a� miklum hluta hafa helgast af �v� a� gl�ma vi� stj�rnv�ld � �eim efnum og reyna a� s�na fram � mikilv�gi �ess a� efla stofnunina. Geta m� s�r �ess til a� � huga almennings hafi tr�in � mikilv�gi �slands sem �j��ar � me�al �j��a veri� mikilv�g sem og s� s�n a� �slenska �j��r�ki� �tti a� sinna s�num skyldum � sama h�tt og �nnur vestr�n r�ki.

 

Umr��a samofin �j��ernishyggju

Greinin hefst � umfj�llunin um m�tun al�j��legrar �r�unarsamvinnu �ti � hinum st�ra heimi og hugmyndafr��ilegt forr��i hennar. � inngangii segir or�r�tt: "�ar er fjalla� s�rstaklega um �hrif Matv�la- og Landb�na�arstofnunar Sameinu�u �j��anna (Food and Agriculture Organization - FAO). Raki� er svo stuttlega hvernig vi�fangsefni� "�r�unarl�nd" birtist � �slensku samhengi og hvernig megi sj� �hrif fr� al�j��legum straumum � umr��u og l�f �slendinga um f��u�ryggi �ti � hinum st�ra heimi og �byrg� �j��r�kjanna � �v� samhengi, sem endurspeglast einnig � auknum �r�stingi � stj�rnv�ld a� hefja �r�unarsamvinnu. A� lokum er fjalla� um nokkra ��tti � fyrstu skrefum stofnunarinnar A�sto� �slands vi� �r�unarl�ndin sem sett var � f�t 1971. Undirstrika� er hvernig umr��a um �r�unarsamvinnu er samofin �slenskri �j��ernishyggju og hvernig s� umr��a er undir �hrifum fr� al�j��legum stofnunum �ar sem �au l�nd, sem t�ldu sig �r�u�, �litu �a� skyldu s�na a� koma hinum f�t�kari til bjargar. Heimildir greinarinnar byggja � textum fr� skjalas�fnum og dagbl��um og m� � �v� samhengi leggja �herslu � a� henni er ekki �tla� a� vera t�mandi �ttekt � upphafi �r�unarsam vinnu � �sland heldur mun frekar a� �rva frekari �huga � ranns�knum � �essu svi�i."

 

Mikill �r�stingur fr� almenningi

S��ar � ritger�inni segir: "Mikill �r�stingur var fr� almenningi � �slandi � sj�unda �ratugnum um a� �slenska r�ki� t�ki a� s�r formlega �r�unarsamvinnu � �tt vi� �a� sem t��ka�ist � hinum Nor�url�ndunum. Fj�rsafnanir voru � gangi svo sem til stu�nings f�rnarl�mbum hungursney�arinnar � Biafra og einnig var skora� � �slenska r�ki� a� sam�ykkja l�g um �r�unarsamvinnu. �� m� einnig greina � �essum umr��um �hyggjur af �slensku efnahags�standi sem gekk � gegnum mikla erfi�leika � �essu t�mabili. Samt�kin Herfer� gegn hungri voru framarlega � h�pi �eirra sem t�ldu mikilv�gt a� r�ki� t�ki a� s�r hlutverk � �r�unarsamvinnu en samt�kin voru stofnu� fyrir atbeina �skul��ssambands �slands og �slensku FAO-nefndarinnar.

 

Hugmyndin um �r�unarhj�lp

� �tdr�tti segir a� hugmyndin um �r�unarhj�lp til handa f�t�kari hlutum heimsins hafi fengi� hugmyndafr��ilegt forr��i um mi�ja 20. �ld og �� sem lei� til a� skilja st��u �l�kra hluta heimsins. "�r�tt fyrir a� deilt hafi veri� um lei�ir e�a �tf�rslu a� �r�un, var s� hugmynd, a� sumar �j��ir v�ru van�r�a�ar og fyrir b�ri sem hef�u yfir a� r��a t�knilegri s�rfr��i�ekkingu sem f�ra myndi samf�l�g fr� einu stigi �r�unar yfir � anna�. S�fnun uppl�singa til a� sta�setja samf�l�g � �r�unarskala n��i til sm�stu ��tta mannlegs samf�lags og gaf hugmyndinni um �r�unarl�nd ��reifanlegt inntak," segir �ar.

 

Fr��igrein Krist�nar � heild 

gunnisal
B�rn eru ekki �au einu sem malar�a leggur a� velli. Lj�sm. gunnisal
Deilt um t�lfr��ig�gn um d�nart��ni af v�ldum malar�u:

 

L�tast tv�falt fleiri �r sj�kd�mnum en ��ur var tali�?

 

Dau�sf�ll af v�ldum malar�u e�a m�rark�ldu eru tv�falt fleiri en ��ur var tali�. Sj�kd�murinn leggur a� velli 1,2 millj�nir manna �ri, ekki 655 ��sund, eins og Al�j��aheilbrig�ism�lastofnunin (WHO) hefur gefi� upp. N�ju uppl�singarnar birtust � s��ustu viku i l�knaritinu The Lancet me� v�san � ranns�kn bandar�skrar stofnunar, IHME (Institute for health metrics and evaluation). WHO segist standa vi� t�lur s�nar.

 

Sk�ringin � �essum mikla mun � d�nart��ni af v�ldum malar�u felst � �v� a� ranns�knir hafa einskor�ast vi� b�rn, segir IHME.  N� kemur � daginn a� tug��sundir fullor�inna sem l�tist hafa af m�rak�ldu hafa veri� vantaldir vegna �ess a� almennt var �liti� a� sj�kd�murinn v�ri fyrst og fremst banv�nn �egar b�rn veiktust. �ess vegna beindust ranns�knir � umfangi og mat � d�nart��ni a� b�rnum.

 

L�knisfr��in hefur kennt a� �eir sem f� malar�u � barnsaldri myndi m�tefni og deyi sjaldnast af v�ldum sj�kd�msins � fullor�insaldri. "�a� er einfaldlega rangt," segir Christopher Murray framkv�mdastj�ri IHME � fr�ttavi�t�lum.

 

Ranns�knir bandar�skra fyrirt�kisins lei�a � lj�s a� r�mlega fj�rir af hverjum t�u sem l�tast af malar�u eru fimm �ra og eldri. Samkv�mt s�gulegum gagnabanka IHME l�tust 995 ��sund manns af v�ldum sj�kd�msins �ri� 1980, 1.8 millj�nir manna �ri� 2004 og 1.2 millj�nir �ri� 2010. G��ur fr�ttirnar eru �v� ��r a� dau�sf�llum f�kkar.

 

Al�j��aheilbrig�isstofnunin gefur l�ti� fyrir ranns�kn IHME og kve�st standa vi� t�lfr��i s�na. A� mati WHO er st�r hluti uppl�singa sem birtast � Lancet-greininni bygg�ar � s�gus�gnum fr� �ttingjum en ekki � raunverulegum ranns�knarg�gnum.

 -
-
-
-

OECD

Breska r�kisstj�rnin fellur fr� markmi�inu um 0.7%

 

Breska r�kisstj�rnin haf�i sett s�r �a� takmark a� framl�g Breta til �r�unarm�la n�mu 0.7% af �j��artekjum. Jafnframt haf�i r�kisstj�rnin gefi� fyrirheit um a� l�gbinda �kv��i �ess efnis a� framl�g n��u �essari tilteknu pr�sentut�lu � samr�mi vi� r�mlega fj�rut�u �ra sam�ykkt Sameinu�u �j��anna. N� hefur stj�rnin hins vegar falli� fr� �essum skuldbindingum - og f�r af �eim s�kum a� finna til tevatnsins, a� s�gn breskra fj�lmi�la.

 

Andrew Mitchell r��herra �r�unarm�la ver hins vegar �kv�r�un stj�rnarinnar a� v�kja fr� markmi�inu me� �eim r�kum a� almenningi muni �ykja �a� skj�ta sk�kku vi� � t�mum efnahags�renginga a� l�gfesta sl�kt �kv��i.

 

N�nar

 

IRIN
Fj�lskyldur b��a eftir mat � BadBado fl�ttamannab��unum � M�gadishu. Lj�smynd: Kate Holt/ IRIN
Danir tv�falda fj�rframl�g til S�mal�u

 

Christian Friis Back �r�unarm�lar��herra Dana var � heims�kn � S�mal�u � li�inni viku, fyrstur danskra r��herra til a� heimas�kja �etta str��shrj��a land � �ratug. � fer�inni gaf r��herrann �t �� yfirl�singu a� d�nsk stj�rnv�ld hef�u �kve�i� a� tv�falda fj�rframl�g til �r�unarsamvinnu n�stu �rj� �rin. "Hvergi hef �g hitt fyrir f�lk sem er jafn berskjalda� og h�r � S�mal�u," er haft eftir r��herranum � Politiken. "F�t�kt er yfir�yrmandi, fj�rar millj�nir manna vi� hungurm�rk, vopnu� �t�k v��s vegar, og fj�ldi f�lks � vergangi vi� afskaplega b�gar a�st��ur. �etta f�lk �arf � hj�lp a� halda," sag�i r��herrann.

 

Danmark fordobler bistand til Somalia/ Jyllandsposten

-

Danmark satser stort i Somalia/ Politiken / Politiken 

-

Somalia: Aid levels must be sustained to consolidate humanitarian gains /ReliefWeb

Stef�nJ�nForsetinn gagnr�nir frj�ls f�lagasamt�k

 

Bingu wa Mutharika forseti Malav� beindi spj�tum s�num a� frj�lsum f�lagasamt�kum � r��u � d�gunum og sag�i spillingu ekki a�eins vera vandam�l � r�kisstj�rninni. S�rstakur dagur er �rlega helga�ur bar�ttu gegn spillingu � Malav� og forsetinn nota�i t�kif�ri� � s��ustu viku og sag�i a� framlagsr�ki �ttu a� nota s�mu m�listikur � frj�ls f�lagasamt�k eins og stj�rnv�ld og krefjast gagns�is � sama m�li.

 
Veitendur �r�unarfj�r hafa � vaxandi m�li sni�gengi� r�kisstj�rn Malav� og flutt fj�rmuni beint til frj�lsra f�lagasamtaka � �v� augnami�i a� n�ta �a� betur � ��gu f�t�kra. Forsetinn er �s�ttur vi� �essa �r�un en a� mati fulltr�a mannr�ttindasamtaka � Malav� missir gagnr�ni forsetans marks �v� frj�ls f�lagasamt�k �urfi a� standa framlagsr�kjum reikningsskil � �llum fj�rmunum.
 

 

unart

List � ��gu fri�ar 2012:

Samkeppni fyrir b�rn og unglinga

 

List � ��gu fri�ar 2012 er n� samkeppni �tlu� b�rnum og unglingum �

aldrinum fimm til sautj�n �ra sem hefur veri� hleypt af stokkunum � vettvangi Sameinu�u �j��anna. ��tttakendur eiga a� horfa � myndband � netinu og nota s��an �myndunarafl sitt til a� draga upp mynd af kjarnorkuvopnalausum heimi.

 

Heimilt er a� teikna, m�la, rissa, nota penna, tr�liti, vaxliti, kol, oliu- vatns- e�a akr�lliti. Ekki er hins vegar heimilt a� nota lj�smyndir e�a t�lvur vi� myndvinnsluna. Hla�a ber afrakstrinum � vefs��u keppninnar http://www.unartforpeace.org � lj�smynd e�a skanna�ri s��u.

 

N�nar

�rslitaleikir Afr�kukeppninnar fara fram um helgina
Kynningarmyndband um Afr�kukeppnina
Kynningarmyndband um Afr�kukeppnina


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Afr�kukeppnin 2012 � knattspyrnu hefur sta�i� yfir s��ustu dagana og l�kur um helgina. Afr�kukeppnin - African Cup of Nations - h�fst 21. jan�ar og fer fram � Gabon og Mi�baugs G�neu. Fj�gur li� eru �fram � keppninni: Samb�a, Gana, Mal� og F�labeinsstr�ndin. Leikirnir � undan�rslitum fara fram

� dag, milli annars vegar Samb�u og Gana, og hinsv egar � milli Mal� og F�labeinsstrandarinnar. Leikurinn um 3. s�ti� fer s��an fram � laugardag og sj�lfur �rslitaleikurinn � sunnudag.

 

Margir af �ekktustu knattspyrnum�nnum � Evr�pu og v��ar leika me� landsli�um s�num � keppninni, t.d. leika tveir li�smenn Chelsea, Drogba og Kalou, me� li�i F�labeinsstrandarinnar.

-

BBC vefur um keppnina

 

 S�rfr��ingar fr� �ganda v�ntanlegir

H�pur s�rfr��inga fr� �ganda er v�ntanlegur hinga� til lands � n�stu viku � vegum Al�j��lega janfr�ttissk�lans (GEST) vi� H�sk�la �slands. Um er a� r��a s�rfr��inga fr� umhverfis- og velfer�arr��uneyti �ganda og Makerere h�sk�lanum � Kampala auk Mariu Nandago sem er verkefnisfulltr�i � umd�misskrifstofu �r�unarsamvinnustofnunar �slands � Kampala. H�purinn kemur hinga� til ��ttt�ku � vinnustofu �ar sem l�g� ver�ur lokah�nd � undirb�ning n�mskei�s um kynbundin �hrif loftslagsbreytinga � �ganda. Fyrsta n�mskei�i� ver�ur haldi� � lok marsm�na�ar.

 

Efnt ver�ur til morgunver�arfundar tengslum vi� verkefni� f�studaginn 24. febr�ar. N�nar � Veft�maritinu eftir viku. En taki� daginn fr�!

 

Fr�tt um verkefni�

-

 Short course on Gender and Climate Change for Uganda/ GEST 

K R � K J U R

 

-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Yfirvofandi f��uskortur � N�ger
NIGER

"Aukinn f��uskortur � N�ger getur leitt til vann�ringar ��sunda barna um allt land ef ekkert ver�ur a� gert", segir � fr�tt � vef UNICEF � �slandi. "Ef ekki er til n�g af f��u munu b�rn, s�rstaklega �au sem eru undir fimm �ra aldri, eiga � h�ttu � a� l�tast af v�ldum vann�ringar e�a ��rum tengdum kvillum. Sta�reyndin er einnig s� a� f��uskortur hefur einnig �hrif � menntun barna. �egar ekki er til n�g a� bor�a, m�tir l�rd�murinn oft afgangi," segir � fr�ttinni.

-

N�nar

-

Thousands displaced by fighting in northern Mali/ UN

 

UN: 22,000 People Flee Mali Fighting/ VOA

�rsafm�li UN Women:
A�ger�a��tlun til a� efla jafnr�tti
 

Michelle Bachelet, framkv�mdast�ra UN Women hvatti til aukinna skuldbindinga og a�ger�a � ��gu kvenna og jafnr�ttis kynjanna, n� �egar p�lit�skt og efnahagslegt uppn�m �gnar �rangri sem n��st hefur. Bachelet l�t �essi or� falla � bla�amannafundi sem efnt var til af �v� tilefni a� n� er �r li�i� fr� �v� UN Women h�f st�rf. Bachelet f�r yfir a�ger�a��tlun stofnunarinnar n� �egar samdr�ttur, ni�urskur�ur og p�lit�skar breytingar hafa �hrif � lif kvenna um allan heim.

 

N�nar   

 

Molly myndar l�f sitt
Episode 1: Meet Molly
Smelli� � �rina til a� sj� myndbrotin sem Molly er a� taka upp.

 

 

Molly er t�lf �ra st�lka sem b�r � Mathare f�t�krahverfinu � N�r�b�, Ken�a. S��astli�i� vor gaf Matv�laa�sto� Sameinu�u �j��anna henni kvikmyndat�kuv�l og b��u hana a� taka myndir af daglegu l�fi s�nu. �rj� stutt myndbrot, f�einar m�n�tur hvert, hafa n� birst � YouTube og b�rn v��a um heim f� � gegnum �ennan mi�il a� fylgjast me� l�fi f�t�krar st�lku � Afr�ku.

 

H�gt er a� gerast �skrifandi a� vefnum hennar og f� senda tilkynningu �egar n�tt myndband berst n�st. �a� � a� gerast 20. febr�ar.

Frj�ls f�lagasamt�k � al�j��legu hj�lparstarfi:

 

Veft�mariti� hefur fari� �ess � leit vi� frj�ls f�lagasamt�k � al�j��legu hj�lparstarfi a� gera stuttlega grein fyrir starfsemi sinni og vi�fangsefnum � �essu �ri. H�r segja Kr�urnar fr� starfi s�nu:

 

Stu�ningur vi� HIV-smita�ar m��ur � Namib�u

 

Kriurnar
Stj�rn Kr�anna �samt Vicky Bam.

� haustd�gum 2009 stofnu�u �rj�r vinkonur me� �huga � �r�unar- og jafnr�ttism�lum Kr�urnar - �r�unarsamt�k � ��gu kvenna � Afr�ku; �r�unarfr��ingurinn Halld�ra Traustad�ttir, S�lborg P�tursd�ttir verkefnisstj�ri hj� RK� og Unnur Eysteinsd�ttir sp�nskukennari og fyrrum stj�rnarkona UNIFEM � �slandi (n� UN Women). Tilur� samtakanna var sterk l�ngun til �ess a� koma beint a� og vera ��tttakandi � �r�unarsamvinnu og a� beina sj�num a� konum � Afr�ku.

 

Halld�ra starfa�i fyrir �SS� � Namib�u � �runum 2005-2006 og komst �� � kynni vi� unga konu, Vicky Bam, sem s�tti um styrk hj� stofnuninni vegna n�stofna�ra samtaka sinna: Mother to Mother Support Group. Um var a� r��a fr��slu- og stu�ningsnet fyrir HIV-smita�ar m��ur, en Vicky var sj�lf HIV-smitu� og �tti nokku� merkilega og �takanlega s�gu a� baki. Vi� stofnun Kr�anna var strax haft samband vi� Vicky og samstarfi var komi� � f�t milli samtaka hennar og Kr�anna. �kve�i� var a� a�sto�a Vicky me� fj�rframl�gum vi� uppbyggingu � starfi samtakanna sem felst a�allega � �v� a� fr��a tilvonandi og n�baka�ar HIV-smita�ar m��ur.

 

�egar Kr�urnar fr�ttu stuttu s��ar a� Vicky yr�i st�dd � Danm�rku � mars 2010 � bo�i danskra aln�missamtaka, �kv��u Kr�urnar a� vinna a� �v� a� f� hana einnig til �slands til a� tala � opnum fundi um reynslu s�na og tilur� Mother to Mother Support Group. Fengu Kr�urnar UNIFEM � �slandi � li� me� s�r og lag�i UNIFEM til h�sn��i fyrir fundinn �samt �v� a� styrkja Kr�urnar fj�rhagslega vegna komu Vicky. Menntam�lar��uneyti� studdi einnig verkefni�.

 

Opinn fundur me� Vicky Bam var haldinn 21. mars 2010 og var vel s�ttur. Auk �ess var vi�tal vi� hana � Fr�ttabla�inu og nemendur � Menntask�lanum � K�pavogi, sem fengu ve�ur af heims�kn Vicky, t�ku vi� hana vi�tal vegna verkefnis sem �au unnu um Namib�u � sk�lanum.

 

Til fj�r�flunar g�fu Kr�urnar �t �rj�r ger�ir gjafakorta sem myndlistarma�urinn Jes�s Loayza hanna�i. �anga� til n� hafa Kr�urnar selt um 250 gjafakort og h�gt og s�gandi hefur safnast inn � fj�r�flunarreikning. Afraksturinn ver�ur s��an afhentur samstarfsa�ilanum � �essu �ri.

 

Eftir brottf�r Vicky Bam fr� �slandi datt botninn a� hluta til �r starfinu �ar sem Kr�urnar ur�u fyrir �v� �l�ni a� leggja �urfti �r fyrir n�jum flugmi�a fyrir Vicky �ar sem gos h�fst � Fimmv�r�uh�lsi og flugumfer� fr� �slandi st��va�ist � margar klukkustundir. Vicky missti �v� af tengiflugi s�nu til Namib�u.

Eftir a� stj�rn Kr�anna �kva� a� taka �etta "tj�n" � sig pers�nulega, var aftur bl�si� til s�knar. � lok �rsins 2011 var ger�ur styrktarsamningur vi� �slenska h�nnunarfyrirt�ki� Shadow Creatures. Af hverri seldri fl�k rennur �kve�in upph�� til Kr�anna - og endanlega til HIV-smitu�u m��ranna � Namib�u. ��r �urfa ekki einungis a� takast � vi� alvarlegan l�kamlegan sj�kd�m heldur einnig � �eim ford�mum og ��ggun sem smitinu fylgja. Sj�lf st�� Vicky fram fyrir al�j�� � al�j��legum bar�ttudegi kvenna �ri� 2004 og tilkynnti um smit sitt. Var h�n �� �nnur konan �ar � landi sem vi�urkennt haf�i opinberlega a� vera HIV-smitu�, � landi �ar sem allt a� fj�r�ungur �j��arinnar er smita�ur af �essu sk��a sj�kd�mi.

 

N�nar � kriurnar.is  

Glefsur �r s�gu �slenskrar �r�unarsamvinnu - XIII. hluti

 

Fyrsta tv�hli�a �r�unarsamvinnuverkefni�: �slenskur skipstj�ri kennir � Ken�a

 

MBL"�slenskur skipstj�ri kennir Kenyam�nnum" er fyrirs�gn � Morgunbla�inu 3. �g�st 1978 og hefst � �essum or�um: "Baldvin G�slason skipstj�ri f�r � g�rmorgun til Kenya, en n�stu vikur mun hann kynna s�r a�st��ur �ar � sambandi vi� fiskvei�ar og undirb�a fer s�na �anga� � haust. �anga� mun hann fara til �rs dvalar � vegum A�sto�ar �slands vi� �r�unarr�kin. Mun Baldvin a�sto�a Kenyamenn vi� uppbyggingu fiskvei�a vi� stendur Kenya og ver�ur hann skipstj�ri � 120 tonna st�lb�t. � b�tnum ver�a stunda�ar vei�itilraunir, k�nnun � fisktegundum og kennsla, en fram til �essa hafa Kenyamenn a�allega stunda� fiskvei�ar � v�tnum landsins, svo sem Viktor�uvatni."

 

Skemmtilegt vit � a�sto�inni

Baldvin G�slason var fyrsti starfsma�ur �slenskrar �r�unarsamvinnu � fullu starfi og fyrsti tv�hli�a samningur �slands vi� �r�unarr�ki, vi� Ken�a, f�lst � �v� a� �slendingar greiddu Baldvini laun og kostu�u dv�l hans sy�ra � eitt �r, � borginni Mombasa, �samt �v� a� leggja til vei�arf�ri og annan b�na�. Baldvin flutti �samt fj�lskyldu sinni til Ken�a, en eiginkona hans, Helena Sigtryggsd�ttir, starfa�i m.a. sem sj�lfbo�ali�i � blindrask�lum og me� �eim voru tv� elstu b�rnin � grunnsk�laaldri, G�sli R�nar og Helena L�ndal sem gengu � einkask�la � Mombasa.

 

Eina �ri� umsamda var� hins vegar a� fj�rum �rum og �egar Baldvin sneri heim me� fj�lskylduna � j�l�lok 1982 var hann spur�ur a� �v� hvort a�sto�in hef�i komi� a� gagni: "J�, m�r fannst mj�g skemmtilegt vit � henni, ��tt � sm�um st�l v�ri. �eir sem �g kenndi f�ru me� s�na �ekkingu � a�ra sta�i og �annig brei�ist �etta �t." (Helgarp�sturinn 23. jan�ar 1983).

 

Baldvin G�slason er f�ddur � Akureyri 1943. Hann lauk v�lastj�ran�mi 1963 og pr�fi fr� St�rimannask�lanum 1965. Hann f�r � togara fr� Akureyri og s��ar var hann st�rima�ur og skipstj�ri � Vestmannaeyjum og framkv�mdastj�ri fyrir eignir Eir�ks "r�ka".  �ri� 1975 h�f hann st�rf fyrir FAO, Matv�lastofnun Sameinu�u �j��anna, og var fyrst sendur til nor�urhluta Jemen me� h�fu�a�setur � borginni Hodeidah vi� Rau�ahafi�.  �ar var hann um tveggja �ra skei� en veiktist heiftarlega af lifarb�lgu. "�g var� �a� veikur a� vi� ur�um a� fara �r Jemen � betra loftslag til a� �g jafna�i mig. Ken�a var �a� land sem Sameinu�u �j��irnar m�ltu me�," sag�i Baldvin l�ngu s��ar � vi�tali vi� Morgunbla�i� (Mbl. 21. desember 2008).

 

Veggklukkan eina t�ki� sem virka�i!

Baldvin l�sir a�st��um � Ken�a �egar hann kemur �anga� me� �essum or�um: "�g f�r �t � byrjun �g�st �78 og sko�a�i str�ndina og b�tinn, sem �� var ansi sl�mu �standi enda ekki veri� � sj� � �rj� �r. �a� var til d�mis n�nast ekkert sem starfa�i af t�kjunum � br�nni, nema veggklukkan. �g kom s��an aftur heim og undirbj� veruna su�urfr�, setti upp tvo troll, �r efni fr� Hampi�junni, b�turinn �tti a� vera tilb�inn um m�na�am�tin okt�ber-n�vember. �egar �t var komi� ba� �g strax um n� t�ki � b�tinn, sem rekinn er af Kenya stj�rn, en �ar steytti �g br�tt � �v� st�ra skeri sem r�kisb�kni� er �ar � landi. D�ptarm�lirinn kom � apr�l �81, talst��in kom � jan�ar � �essu �ri og radarinn er ekki kominn enn." (Morgunbla�i�, 12. september 1982).

 

Ingi �orsteinsson vi�skiptafr��ingur skrifar grein � V�si �ri� 1979 um st�rf Baldvins � Ken�a undir heitinu "�slensk t�knihj�lp � Kenya gefst vel" og l�sir �ar SHAKWEE, b�tnum sem stj�rnv�ld � Ken�a l�tu af hendi fyrir ranns�knir og vei�ar en nafn b�tsins merkir sj�fugl. Hann var sm��ur � Mombasa fyrir fiskiranns�knardeildina �ar sem ranns�knarskip.  B�turinn var � algerri ni�urn��slu og langan t�ma t�k a� gera hann sj�f�ran. "� me�an be�i� var eftir varahlutum, �� nota�i Baldvin t�mann til n�mskei�ahalds fyrir �h�fnina � v�lavi�ger�um og netavi�ger�um," segir Ingi � greininni. Og b�tir vi�: "Eftir a� "SHAKWEE" komst loksins � flot mj�g vanb�inn �llum n�t�ma t�kjum � br�nni, hefur �rangur af starfi Baldvins fari� a� koma � lj�s. �egar Baldvin var inntur eftir hverju hann �akka�i g��an �rangur sem n��st hef�i � vei�ifer�um b�tsins, svara�i hann �v� til a� pes�nulega hef�i hann aldrei �tla� a� gera nein kraftaverk � sambandi vi� fiskvei�ar � Kenya, heldur a� vei�arf�rin og me�fer� �eirra ger�u kraftaverkin."

 

St�rimannask�li � stofunni heima

Sj�lfur l�sir Baldvin verkefninu me� �essum or�um � Morgunbla�inu �ri� 2008: "�g starfr�kti eins konar st�rimannask�la heima � stofu, �ar kenndi �g einfalda siglingafr��i. Trollvi�ger�ir og uppsetning f�r fram � gar�inum vi� h�si� okkar og skipsh�fnin var� okkur n�in. ... Dv�lin � Ken�a er einn eftirminnilegasti t�mi �vi minnar, oft erfi� en samt vel �ess vir�i."

 

� ��ru vi�tali fer Baldvin l�ka f�grum or�um um kynni s�n af heimam�nnum. "F�lki� � Kenya er mj�g gott og allir �hafnarmi�limi ur�u heimilisvinir okkar... �a� er d�rm�t reynsla a� hafa b�i� � sl�kum sta� og kynnst �essu f�lki sem um svo margt er �l�kt okkur, og geta� or�i� �v� a� li�i. (Morgunbla�i� 12. september 1982).

 

Baldvin segir � samtali vi� Veft�mariti� a� �a� s� mj�g nau�synlegt a� gera vel vi� alla sem koma a� vinnu sem �essari. Sj�lfur kve�st hann �vinlega hafa haft �rennt a� lei�arlj�si � st�rfum � �r�unarr�kjum - vir�a tr�a manna, bor�a sama mat og heimamenn, og reyna a� setja sig inn � tungum�li�. "�essi �rj� atri�i eru �au mikilv�gustu � svona annars erfi�u starfi og starfsumhverfi," segir hann.

 

Baldvin G�slason og fj�lskylda t�ku sig upp nokkrum �rum eftir heimkomuna fr� Ken�a og fluttust til Hull � Bretlandi �ar sem �au hj�nin hafa reki� fyrirt�ki� G�slason Fish Selling Ldt � aldarfj�r�ung. Me�fram fyrirt�kjarekstrinum veitti Baldvin um �rabil r��gj�f til al�j��astofnana og fyrirt�kja um fiskvei�ar og sj�var�tveg. � Morgunbla�sgrein �ri� 1996 segir t.d. a� hann hafi veitt r��gj�f var�andi s�kn � fjarl�g mi�. "Hann f�r til Viktor�uvatns � vegum indversks fyrirt�kis og � vetur til Kolumb�u a� kanna m�guleika � vei�um fyrir �slenska �tger�. N�st heldur hann til Eritreu," segir � greininni. -Gsal

 

 
facebook
Veft�mariti� er � FACEBOOK!

UM VEFT�MARITI�

 

Veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu �SS�.
          
Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� vinsamlegast a�ra me� �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins. Allar �bendingar um efni eru vel �egnar.  

�eir sem vilja senda okkur �bendingu um efni e�a afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfangi� [email protected]. Ritstj�ri er Gunnar Salvarsson, [email protected]

Vi� bi�jumst velvir�ingar � �v� a� geta ekki nota� �slenskar g�salapp�r � vi�t�lum en bandar�skt sni�m�t Veft�maritsins leyfir ekki notkun �eirra.

 

Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�

 
ISSN 1670-810