gunnisal
Veft�marit um �r�unarm�l 
�r�unarsamvinna
 Samstarfs�j��ir
11. n�vember 2009 
Annar fundur samr��sh�ps um al�j��lega �r�unarsamvinnu:
L�sa miklum �hyggjum af neikv��um �hrifum
ni�urskur�ar � verkefni
 gunnisal
"�a� komu fram � fundi samr��s-h�psins miklar �hyggjur um a� ni�urskur�ur framlaga muni hafa mj�g neikv�� �hrif � �au verkefni sem �sland hefur veri� a� styrkja � s��ustu �rum. Einnig a� h�tta v�ri � a� undirb�ningur n�rra verkefna ver�i ekki sem skyldi vegna fj�rskorts," segir Valger�ur Sverrisd�ttir fyrrverandi utanr�kisr�herra sem er forma�ur samr��sh�ps um al�j��lega �r�unarsamvinnu. Annar fundur r��sins var haldinn � s��ustu viku. 
 
A�al umfj�llunarefni fundarins var kynning � st�rfum frj�lsra f�lagasamtaka � �slandi � svi�i �r�unarsamvinnu og ney�ara�sto�ar. �tta f�l�g eiga me� s�r samstarf sem stofna� var til �ri� 2006 og hittast a� minnsta kosti �risvar � �ri. "Auglj�st er a� framlag �essara samtaka er mikilv�gur ��ttur � �slenskri �r�unarsamvinnu," segir Valger�ur, "og �a� var sko�un r��sins a� �a� s� afar  mikilv�gt a� stj�rnv�ld hl�i a� �essum ��tti �r�unarsamvinnunnar."
 
A� s�gn Valger�ar komu fram uppl�singar � fundinum um �a� hvernig f� er veitt til frj�lsra f�lagasamtaka hj� n�granna�j��unum. "Norsku og s�nsku �r�unarsmvinnustofnanirnar veita hlutfallslega mestu f� inn � �ann geira e�a 25-30%. �� hafa stj�rnv�ld almennt gert rammasamninga vi� �flugustu f�lagasamt�kin � hverju landi. Hva� �sland var�ar �� er um talsvert l�rra hlutfall a� r��a og rammasamningar hafa ekki veri� ger�ir me� sama h�tti."
 
Valger�ur segir a� nokkur umr��a hafi veri� � fundinum um �a� hvort raunverulegur vilji v�ri hj� �slendingum a� leggja sitt a� m�rkum � framl�gum til �r�unarsamvinnu. H�n segir a� fram komi� komi� a� frj�lsu f�lagasamt�kin hef�u miklu hlutverki a� gegna � sambandi vi� uppl�singagj�f og almennt kynningarstarf. "�etta var annar fundur r��sins og a� m�nu mati var umr��a g�� og uppl�sandi � allan h�tt. A� m�nu mati er enginn vafi � a� st�rf �r�unarsamvinnur��sins breikka umr��una � �j��f�laginu um mikilv�gi �r�unarsamvinnu," segir Valger�ur Sverrisd�ttir.
 
Samkv�mt l�gum ber samstarfsr��i� �byrg� � faglegri umfj�llun um �r�unarsamvinnu �slands. R��i� sitja 17 manns, �ar af einn forma�ur, fimm a�ilar fr� �slenskum hj�lparsamt�kum, tveir fr� h�sk�lasamf�laginu og tveir fr� a�ilum vinnumarka�arins. Hin sj� s�tin skipa fulltr�ar Al�ingis og mynda �r�unarsamvinnunefnd en hlutverk hennar, samkv�mt l�gunum, er a� tryggja a�komu fulltr�a �ingflokka a� stefnumarkandi umr��u og �kv�r�unum r��herra um al�j��lega �r�unarsamvinnu til lengri t�ma.

 
Biskup �telur stj�rnv�ld
fyrir a� varpa fr� s�r �byrg�
 gunnisal
"Vi� �slendingar skuldbundum okkur gagnvart ��saldarmarkmi�unum og a� lyfta okkur upp �r �eirri sm�n, a� vi�, ein r�kasta �j�� heims, h�fum sta�i� langt a� baki �eim �j��um sem vi� vildum m�la okkur vi� � framl�gum til �r�unara�sto�ar. Og n� �egar �rengir a� hj� okkur er illt til a� vita a� vi� hlaupum fr� skuldbindingum okkar og v�rpum fr� okkur �byrg�. �a� er ekki g�fumerki."
 
�etta er or� herra Karls Sigurbj�rnssonar biskups �slands � �varpi vi� setningu Kirkju�ings um s��ustu helgi. Hann ger�i �r�unarm�l me�al annars a� umtalsefni � r��unni og sag�i:
 
"Ein alvarlegasta aflei�ing efnahagshrunsins hefur veri� a� hinar au�ugu �j��ir heims draga �r �r�unara�sto� og ney�arhj�lp. ��saldarmarkmi� Sameinu�u �j��anna v�ktu �talm�rgum von � brj�sti. Samkv�mt �eim � a� vinna a� �v� helminga fj�lda hungra�ra � heiminum fyrir �ri� 2015. �v� fer fjarri a� �v� g�fuga marki ver�i n�� og s�gur st��ugt � �g�fuhli�. �r�unarhj�lp er l�fsspursm�l fyrir hinar f�t�ku �j��ir, hj�lp til a� rj�fa f�t�ktargildruna og a� hj�lpa �eim til a� standa � eigin f�tum me� f��u�flun, me� �v� a� efla menntun og stu�la a� l��r��i, og me� �v� a� afnema vi�skiptahindranir sem bitna harkalegast � hinum f�t�ku r�kjum. Vi� �slendingar skuldbundum okkur gagnvart ��saldarmarkmi�unum og a� lyfta okkur upp �r �eirri sm�n, a� vi�, ein r�kasta �j�� heims, h�fum sta�i� langt a� baki �eim �j��um sem vi� vildum m�la okkur vi� � framl�gum til �r�unara�sto�ar. Og n� �egar �rengir a� hj� okkur er illt til a� vita a� vi� hlaupum fr� skuldbindingum okkar og v�rpum fr� okkur �byrg�. �a� er ekki g�fumerki.
 
�r�unara�sto� er ekki �lmusa, molar af bor�i hins r�ka sem hent er � �urfalinginn, heldur a�sto� til sj�lfshj�lpar. �a� vinnst einungis me� langvarandi samskiptum sem reist eru � gagnkv�mu trausti. �r�tt fyrir �au �f�ll sem �j��arb�i� og r�kissj��ur ver�ur fyrir, erum vi� enn vellau�ug sem �j��. Vi� erum ekki � vonarv�l. Vi� b�um vi� au�s�ldarkreppu, muna�arkreppu. Samstarfs�j��ir okkar � Afr�ku b�a vi� langvarandi �rbirg�, vi�varandi kreppu. Vi� getum hj�lpa� �eim! Hin kristnu grunngildi, samkennd, me�l��an og umhyggja fyrir ��rum eru m�likvar�i � mennsku, krafa sem hverfur ekki �� �r�ngt s� � b�i."
 
 
Eil�f�arspurningin: Eiga r�kir a� hj�lpa f�t�kum? Dav�� ��r J�nsson � Morgunvakt R�sar 2
 
 
Hl�nun jar�ar mesta �gn vi�
konur og b�rn � 21. �ldinni
 gunnisal
� tveimur n�jum al�j��legum sk�rslum er sta�h�ft a� hl�nun jar�ar s� mesta �gn vi� konur og b�rn � �essari �ld.  Fullyrt er a� l�kurnar � �v� a� konur og b�rn l�tist � n�tt�ruhamf�rum s� fj�rt�n sinnum meiri en annarra �j��f�lagsh�pa. 
 
�nnur sk�rslan "Feeling The Heat" fjallar um �hrif loftslagsbreytinga � b�rn s�rstaklega en sk�rslan er gefin �t af Save The Children. � henni segir m.a. a� �rlega ver�i allt a� 175 millj�nir barna ver�i verst �ti � n�tt�ruhamf�rum s� horft til n�stu �ratuga. Enginn s� fri�helgur �egar kemur a� �hrifum breytinga � loftslagi en b�rnin eigi eftir a� finna mest fyrir hamf�rum eins og fl��um, fellibyljum og �urrkum.
 
Hin sk�rslan kemur �t � n�stu viku � vegum Mannfj�ldaskrifstofu Sameinu�u �j��anna (UNFPA) og ber yfirskriftina: Climate Change connection - Population and Gender. Kynningarrit um sk�rsluna hefur veri� gefi� �t og �ar kemur m.a. fram a� loftslagsbreytingar hafi nu �egar haft �hrif � f�lk og vistkerfi um allan heim, auki f�t�kt, veiki sto�ir samf�laga og geri hugsanlega a� engu �ann �rangur sem n��st hefur � �r�unm�lum � s��ustu �ratugum. �hrifin komi �� engan veginn jafnt ni�ur � f�lki, �eir sem eiga minnst ver�i fyrir mestu tj�ni - einkum konur, sem eru � meirihluta hinna f�t�ku. Lykilatri� s� a� taka kynjasj�narmi� inn � stefnu um loftslagsbreytingar.


Sk�rslan: Feeling the Heat - child survival in a changing climate

Fr�tt Save the children
Samstarf K�na og Afr�kur�kja � brennidepli:
Vilyr�i um hagst�� l�n � n�stu �rum
 
Wen Jiaboao fors�tisr��herra K�na tilkynnti lei�togafundi me� �j��h�f�ingjum fr� Ar�ku a� stj�rnv�ld � K�na vilji l�na �j��um � afr�ku jafnvir�i t�u milljar�a Bandar�kjadala � hagst��um v�xtum � n�stu �remur �rum. Fyrirheit um l�nin eru v�sbending um frekari fj�rfestingu K�nverja � Afr�ku en �tlunin er a� fj�rmagni� n�tist � umb�tur � grunnger� samf�laga eins og � vegager� og orkuframlei�slu, til �r�unar � landb�na�i og verkefna � svi�i menntunar- og heilbrig�ism�la. � fundinum lei�toganna, sem haldinn var um s��ustu helgi � Egyptalandi, kom einnig fram a� stj�rnv�ld � Peking afskrifi skuldir einhverra f�t�kustu r�kja Afr�ku. Ennfremur til marks um velvilja K�nverja � gar� Afr�ku�j��a - eins og segir � fr�ttaskeytum - h�t fors�tisr��herrann �v� a� stu�la a� 100 n�jum verkefnum � svi�i hreinna orkugjafa sem hann sag�i vera hluta af skukldbindingu K�nverja til a� berjast gegn hl�nun jar�ar.
 
K�nverjum hefur lengi veri� legi� � h�lsi fyrir �a� a� stu�ningur �eirra vi� Afr�kur�ki v�ri fyrst og fremst � eigin ��gu, a� komast yfir au�lindir og �d�rt hr�efni, og f�t�kir �b�ar Afr�ku nytu ekki g��s af samstarfinu vi� risann � austri. �essari gagnr�ni v�sa�i Jiaboao � bug � fundinum.
 
China pledges $10bn concessional loans to Africa

FACTBOX-China's promises to Africa
 
 
 
B�luefni gegn sv�naflensu til �r�unarlanda
Margar �j��ir gefa 10% b�luefna til f�t�kra r�kja
 H1N1
Nor�menn, Bandar�kjamenn, �stralir, Brasil�umenn, �talir, N�sj�lendingar, Svisslendingar, Frakkar og Bretar eru � h�pi �eirra �j��a sem hafa teki� �kv�r�un um a� gefa 10% af b�luefnabirg�um gegn sv�naflensu til �r�unarr�kja. Ekki er kunnugt um �form �slenskra stj�rnvalda en keyptar hafa veri� birg�ir til a� fullb�lusetja alla �j��ina.
 
"Fars�ttir vir�a ekki landam�ri. Geta okkar til a� vernda okkur gegn s�kingum byggist � getu annarra r�kja til a� vernda sig. F�t�kustu r�ki eru s�rstaklega vi�kv�m og af �eim s�kum er �etta �taksverkefni er svo mikilv�gt, "segir Jonas Gahr St�re, utanr�kisr��herra Noregs.

 
N�nar
 
H�ttulegast a� flj�ga til Afr�ku
 flug
Flugfer�ir yfir Ar�ku eru a�eins l�ti� brot af allri flugumfer� � heiminum, telur um 4%, en hins vegar ver�ur �ri�jungur allra flugslysa � heiminum � Afr�ku, a� �v� er fram kom � �riggja daga fundi um flug�ryggism�l � h�fu�borg T�g�. �kve�i� var � fundinum a� her�a � reglum um �ryggi og hefja formlegt samstarf um ranns�knir flugslysa.
 
Sk�ringar � flugslysum � Afr�ku eru me�al annars ��r a� flugv�lakosturinn er l�legur, vi�haldi� �fulln�gjandi og �ryggisst��lum ekki fylgt. Grunnger� samf�laga er einnig �f�tt og ney�ar�j�nusta oft takm�rku� en b��i �essi atri�i auka l�kurnar � miklu manntj�ni � flugslysum.
 
N�nar
 
gunnisalVeft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu stofnunarinnar.          
 
Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� vinsamlegast a�ra me� �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins. Allar �bendingar um efni eru vel �egnar.  

�eir sem vilja afskr� sig af netfangalista, e�a senda okkur �bendingu um efni, eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfangi� [email protected]. Ritstj�ri er Gunnar Salvarsson, [email protected].
  
ISSN 1670-8105

Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�

Mann��ara�sto�:
Nor�menn � efsta s�ti 
HRI
�rj�r norr�nar �j��ir ra�a s�r � efstu s�ti � n�jum g��alista yfir mann��ara�sto� en listinn - Humanitarian Respone Index (HRI) - var kynntur � fundi me� fr�ttam�nnum � Bandar�kjunum � g�r. Sv�ar hafa leitt listann undanfarin tv� �r en hafna n� sj�narmun � eftir Nor�m�nnum � ��ru s�ti. Danir eru � fj�r�a s�ti en voru � �v� �ri�ja � s��asta �ri. Finnar eru � 12. s�ti af �eim 23 �j��um sem eru � listanum. Mi�a� er vi� ��r �j��ir sem eru a�ilar a� DAC,  �r�unarsamvinnunefnd OECD, en �slendingar eru ekki enn � �eim h�pi og eru �ar af lei�andi ekki � HRI listanum.
 
M�lit�ki listans eru sext�u talsins og �ar � me�al eru �rl�ti, hlutleysi og vi�brag�sfl�tir, �.e. hversu skj�tt veitendur mann��ara�sto�ar eru komnir � vettvang �egar h�rmunar dynja yfir.
 
� t�lfr��i �rsins - mi�u� vi� �ri� 2008 - sem er a� finna � sk�rslunni er m.a. unnt a� lesa a� veitendur mann��ara�sto�ar greiddu 10,4 milljar�a Bandar�kjadala, ein millj�n manna b�r vi� sult, 326 n�tt�ruhamfarir komu vi� s�gu, 260 starfsmenn hj�lparsamtaka voru myrtir, �eim r�nt e�a �eim mis�yrmt, 29 meirih�ttar �t�k voru � �rinu og 41 millj�n manna var � fl�tta e�a vergangi.
 

HRI 2009

Kynning � sk�rslunni
Quick Links
 
 
Climate change impact on Sub-Saharan Africa: an overview and analysis of scenarios and models, eftir Christoph M�ller (DIE) 
 
 
Sk�rsla UNEP: Protecting the Environment during Armed Conflict: An Inventory and Analysis of International Law (pdf)

Gordon Brown is right: rich western banks should pay for the developing world to go green, grein � The Guardian, eftir Larry Elliott
 
 
Mercenaries, Missionaries and Misfits - Representations of Development Personnel, eftir R.L. Stirrat


Micronutrient supplements for child survival (Vitamin A and Zinc), eftir Sue Horton, France Begin, Alison Greig & Anand Lakshman

International engagement in fragile statea: lessons learned from Southern Sudan
 
 
Vi� erum �...
facebook
K�ktu � heims�kn
Hl�nun jar�ar er mannr�ttindam�l
-afhending undirskrifta til umhverfisr��herra � dag
gunnisal
� dag, � norr�na loftslagsdaginn, afhendir Changemaker e�a Breytendur, ungli�ahreyfing Hj�lparstarfs kirkjunnar, undirskriftir herfer�arinnar "Hl�nun jar�ar er mannr�ttindam�l" en vi�takandinn er Svand�s Svavarsd�ttur umhverfisr��herra. Fulltr�ar samtakanna m�ta kl. 15 � r��uneyti� og eiga stuttan fund me� r��herra.
 
� vef Hj�lparstarfs kirkunnar segir:
 
Herfer�in sem Changemaker hefur sta�i� fyrir s��astli�i� sumar og haust snerist um a� vekja athygli � st��u f�lks sem vi� h�fum kosi� a� kalla fl�ttamenn undan hl�nun jar�ar. Samkv�mt t�lum fr� Rau�a krossinum eru n� fleiri sem hafa �urft a� yfirgefa heimili s�n vegna hl�nun jar�ar en str��s�taka. Hl�nun jar�ar hefur me�al annars � f�r me� s�r uppskerubrest, �tbrei�slu ey�imarka, h�kkun sj�varm�ls, br��nun j�kla og �fga � ve�urfari. Samkv�mt H�sk�la Sameinu�u �j��anna eru fl�ttamenn vegna hl�nunar jar�ar um 24 millj�nir � dag en ��tla� er a� �eir ver�i um 50 millj�nir � lok �rs 2010. Breytendur hafa vaki� athygli � �essu vandam�li einkum vegna �ess a� �etta f�lk hefur engin skilgreind r�ttindi � al�j��asamf�laginu
 
N�nar
Fr�ttir og fr�ttask�ringar
 
 
 
 
Likoma eyja � Malav�
gunnisal
ALGJ�RT H�R OG N�: NIRVANA
Sl�kkt � fars�ma, ekkert net nema ma�ur heimti �a�, ekkert sj�nvarp. Bara anda.
 
Stef�n J�n Hafstein umd�misstj�ri �SS� � Malav� hefur or�i� og segir fr� Likoma:

�a� fer ekki miklum s�gum af Likoma eyju ��ur en tr�bo�ar komu �anga� fyrir 120 �rum e�a svo. Um �a� leyti sem �slendingar fengu heimastj�rn (1904) var reist gr��arst�r d�mkirkja � eynni (1909) og �ar me� var tryggt a� � s��ari t�ma n�lendusamningum lenti eyjan Bretameginn (Malav�) ��tt h�n s� raunar miklu n�r M�sambik en Malav�. N� eru �arna nokkur ��sund fiskimenn og sm�b�ndur, eitt gott fer�amannah�tel og fri�ur og r� sem erfitt er a� l�kja vi� nokku� anna�. H�r er augnabliki�: H�r og n�. Anna� skiptir litlu, nema or�atilt�ki�: Kannski � morgun.
 
N�nar 
 

� d�finni
EDDA�s Symposium: 14th November at ASKJA, University of Iceland

 
400 ��sund �b�ar Namib�u
b�a vi� vann�ringu
Fimmti hluti �b�a Namib�u b�r vi� vann�ringu og skortir fulln�gjandi f��u a� mati FAO, Matv�la- og landb�na�arstofnunar S�. �etta kemur fram � sk�rslu FAO "The State Of Food Insecurity in the World 2009" sem kom �t � d�gunum og Veft�mariti� hefur ��ur greint fr�.
 
Hlutfall vann�r�ra � Namib�u vekur eftirtekt �v� landi� er fyrir talsvert l�ngu komi� �t �r h�pi f�t�kustu r�kja heims. Hins vegar er tekju�j�fnu�ur �v��a meiri en � Namib�u samkv�mt svok�llu�um GINI stu�li.
 
N�nar