Veft�marit um �r�unarm�l
�r�unarsamvinna
Samstarfs�j��ir 
18. j�n� 2009
Loftslagsbreytingar �gna:
�ttast a� �t�k brj�tist �t � 23 Afr�kur�kjum
 gunnisal
�ttast er a� �t�k brj�tist �t af v�ldum loftslagsbreytinga � 23 r�kjum Afr�ku og p�l�t�skur �st��ugleiki skapist me�al fj�rt�n annarra �j��a, a� �v� er al�j��legur h�pur undir fors�ti Kofi Annans, fyrrverandi framkv�mdastj�ra S� heldur fram � n�rri sk�rslu. H�purinn kallast Africa Progress Panel og birti sk�rslu s�na � s��ustu viku.
 
Samkv�mt fr�tt AllAfrica eru loftslagsbreytingar �egar farnar a� hafa neikv�� �hrif � l�f millj�na �b�a � Afr�ku me� minnkandi landb�na�arframlei�slu og minnkandi f��u�ryggi, �miss konar vandam�lum sem tengjast vatni, m.a. aukinni t��ni sj�kd�ma, aukinni h�ttu � �urrkum og fl��um og b�setur�skun vi� strendur vegna h�kkandi yfirbor�s sj�var.
 
Margar a�rar sk�rslur hafa veri� gefnar �t a� undanf�rnum um �� miklu v� sem loftslagsbreytingum fylgir. Nefna m� sk�rslu CARE um �gnv�nlega fj�lgun f�lks sem lendir � vergangi og gl�n�ja sk�rslu um �hrif loftslagsbreytinga � l�f �b�a Malav� fr� �rsku samt�kunum Oxfam; h�n kallast Winds of Change. �� eru �taldar forystugreinar � fj�lmi�lum og greinaskrif um �� alvarlegu �gn sem vi� blasir vegna hnattr�nnar hl�nunar.
 
 
 
 
Winds of Change - sk�rsla um loftslagsbreytingar � Malav�
 
�gandab�ar s�kja frum-kv��lan�mskei� � HR 
gunnisalT�lf ver�andi lei�beinendur � frumkv��lan�mskei�um � �ganda eru komnir til �slands � vegum �r�unarsamvinnu-stofnunar �slands og s�kja �j�lfunarn�mskei� � H�sk�lanum � Reykjav�k. H�purinn dvelur h�r � landi � tv�r vikur og f�r lei�s�gn um �a� hvernig fanga � vi�skiptat�kif�ri og hvernig unnt er a� gera vi�skiptahugmynd a� veruleika. Eftir n�mi� h�r � landi heldur h�purinn heim og mi�lar �essari �ekkingu �fram.
 
mbl
Fr�tt Morgunbla�sins � g�r um h�pinn fr� �ganda. 

Af h�lfu �SS� hefur veri� unni� a� frumkv��laverkefninu � samstarfi vi� Fj�rfestingastofu �ganda fr� �rinu 2007. Markmi� verkefnisins er a�b�ta a�gengi frumkv��la � atvinnul�fi �ganda a� �j�lfun og fr��slu til a� auka getu �eirra til a� taka ��tt � atvinnul�finu og �j�lfa �� til ��ttt�ku � vi�skiptum, �.m.t. � me�h�ndlun fj�rm�la, b�khalds og notkun uppl�singat�kni. �hersla er l�g� � a� n� til f�lks sem �egar er � vi�skiptum � litlum og me�alst�rum fyrirt�kjum, me� s�rstaka �herslu � konur � sl�kum vi�skiptum. Verkefni� er reki� af Fj�rfestingastofu �ganda me� fj�rhagslegum og lei�beinandi stu�ningi �SS�.

Heilbrig�ism�l � brennidepli:
��saldarmarkmi�in um barna- og m��radau�a s�fellt fjarl�gari
�Guffi��ur en fj�rm�lakreppan skall � voru ��saldarmarkmi�in um l�kkun � t��ni ungbarnadau�a um tvo �ri�ju fyrir �ri� 2015 v��s fjarri. Sama gilti um markmi�in sem sett voru um f�kkun m��ra sem l�tast af barnsf�rum. "Vi� sj�um framfarir � f�kkun ungbarna sem l�tast en �egar kemur a� m��runum eru ni�urst��urnar ekki uppl�fgandi," segir Jonas Gahr St�re utanr�kisr��herra Noregs � New York �ar sem hann �samt fleiri stj�rnm�lalei�togum � heiminum var vi�staddur �tkomu n�rrar sk�rslu um heilbrig�ismarkmi� ��saldarmarkmi�anna.
 
Framl�g til heilbrig�ism�la � �r�unarr�kjum hafa h�kka� um meira en helming fr� �rinu 2000 og hafa leitt til framfara sem �� eru engan veginn vi�unandi. A� mati norska utanr�kisr��herrans �arf a� her�a �essa bar�ttu, leita n�rra �rr��a til a� m��ur geti f�tt b�rn s�n � �ruggara umhverfi og �annig b��i bjarga� eigin l�fi og barnanna.
 
Styrkja �arf heilbrig�iskerfi � f�t�kustu l�ndum heims til �ess a� breyta �eim skelfilegu a�st��um sem hagt�lur gefa til kynna: � 49 f�t�kustu r�kjum heims 500 ��sund m��ur af barnsf�rum � �ri, 250 millj�nir �r aln�mi og Al�j��abankinn hefur leitt l�kur a� �v� a� vegna kreppunnar fj�lgi l�tnum kornab�rnum um 200-400 ��sund � �ri.

Sk�rslan um st��u �essara m�la - The 2009 Report of the Global Campaign for the Health Millennium Development Goals - kom �t � New York � m�nudaginn og l�sir hvernig �j��ir verja �r�unarf� til verndar f�t�kum, einkum konum og b�rnum. Sk�rslan byggir � annarri �ttekt fr� s�rfr��ingah�pnum High-Level Task Force on Innovative Financing for Health Systems sem heitir More Money for Health and More Health for Money.

Fr�tt Bistandsaktuelt
 
 
 
 
Konur og fri�ar�ryggi - r��stefnan hefst � morgun!
Utanr�kisr��uneyti� og H�sk�li �slands standa fyrir al�j��legri r��stefnu um �lyktun �ryggisr��s Sameinu�u �j��anna nr. 1325 um konur, fri� og �ryggi, dagana 19.-20. j�n� 2009.
 
Umfj�llunarefni r��stefnunnar er hvernig tryggja megi a� konur taki me� beinum h�tti ��tt � formlegum og �formlegum fri�arferlum, �.�.m. fri�arumleitunum, fri�arsamningum og fri�aruppbyggingu. � r��stefnunni ver�ur kanna� hva�a lei�ir eru f�rar fyrir stj�rnv�ld, al�j��astofnanir og frj�ls f�lagasamt�k til a� efla ��ttt�ku kvenna � fri�arferlum.  
 
80% Sv�a vilja �breyttan e�a meiri stu�ning vi� �r�unarr�ki � kreppunni
gunnisalSamkv�mt sko�anak�nnun � Sv��j�� telja �tta af hverjum t�u Sv�um a� vegna heimskreppunnar eigi �eir a� sty�ja jafnmiki� e�a meira vi� baki� � �b�um �r�unarr�kjanna en ��ur. Hins vegar er a�eins helmingur a�spur�ra fyllilega sannf�r�ur um a� �r�unarf� s� n�tt til verkefna sem ver�a a� mestu gagni.
 
�etta eru me�al ni�ursta�na � n�rri sko�anak�nnun Sifo � Sv��j�� en Anders Nordstr�m gerir k�nnunina a� umtalsefni � grein � S�nska dagbla�inu � m�nudag. �ar segir framkv�mdastj�rinn a� k�nnun s�ni a� SIDA (�r�unarsamvinnustofnun Sv�a) ver�i a� b�ta sig � �ttektum og tryggja g��i �r�unarstarfsins.
 
Fram kemur � grein Norstr�ms a� stu�ningur �j��arinnar s� �tr�lega mikill og k�nunin s�ni a� flestir Svia telja a� al�j��legur �r�unarsamvinna geti dregi� �r f�t�kt og stu�la� a� �r�un. "En vi� eigum l�ka a� s�na sj�lfsgagnr�ni," segir Norstr�m. "SIDA og sumum ��rum �r�unarsamvinnustofnunum hefur miktekist a� nokkru leyti a� �tsk�ra hlutverk �r�unara�sto�ar n� � d�gum og hvernig sl�kt starf fer fram. Og stundum eru v�ntingarnar �raunh�far," segir hann.
 
� greininni kemur fram a� Sv�ar eru almennt forvitnir um starfsemi SIDA og �ri�ji hver �skar eftir enn frekari uppl�singum - s�rstaklega um �rangur �r�unarsamvinnunnar.


 S�nska dagbla�i�
Nor�menn vilja auka samskipti vi� �j��ir �ar sem spillingin er mest
� d�gunum var al�j��legur dagur gegn barna�r�lkun og �� var haldin � Osl� r��stefna UNICEF (Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna) undir yfirskriftinni "The Children are big Business - but is it good business to protect children". �ar flutti Erik Solheim �r�unarm�lar��herra Noregs r��u um samf�lagslega �byrg� � krepput�mum. Hann fjalla�i m.a. um mikilv�gi �ess fyrir Noreg a� taka meiri ��tt � uppbyggingu me�al spilltra �j��a �v� �ar v�ri f�t�ktin mest. S�rstaklega hvatti hann einkafyrirt�ki a� auka samskipti vi� spilltar �j��ir.
 
Ef vi� �ttum a� sni�ganga allar spilltar �j��ir �ttum vi� a�eins um tvo fj�rfestingakosti a� r��a: Sviss og Sv��j��, sag�i r��herrann.


N�nar
R�mlega 42 millj�nir � vergangi vegna �taka
logo
 
Samkv�mt gl�n�rri �rssk�rslu Fl�ttamannastofnunar Sameinu�u �j��anna eru r�mlega 42 millj�nir manna � vergangi vegna �taka, �ar af um 20 millj�nir barna. T�lurnar eru fr� mi�ju s��asta �ri og s��an �� hafa b�st vi� ��sundir � Pakistan og Sr� Lanka. Af �essum 42 millj�num voru 16 millj�nir h�lisleitendur og 26 millj�nir � vergangi innan eigin lands.
 
Al�j��a Fl�ttamannadagurinn er � sunnudaginn, 20. j�n�.
 

 
Norr�nu �j��unum hampa� � n�rri ranns�kn
gunnisal
�r�unarsamvinna hefur langt�ma�hrif � hagv�xt og "norr�na" a�sto�in hefur reynst best. �etta er ni�ursta�a n�rrar ranns�knar sem Al�j��agjaldeyrissj��urinn hefur gefi� �t: Development Aid and Economic Growth: A Positive Long-Run Relation, eftir Camelia Minoio & Sanjay G. Reddy.


N�ja ranns�knin byggir � m�lingum � hagfr��ilegum ��ttum �t fr� g�gnum fr� �r�unarr�kjum yfir fj�rut�u �ra t�mabil: 1960-2000. Merkilegasta ni�ursta�an er l�kast til s� a� �r�unarsamvinna hefur langt�ma�hrif � hagv�xt og a� �hrifin komi oft ekki fram fyrr en � t�u til tuttugu �rum. � ranns�kninni er einnig leitast vi� a� kanna hvers konar �r�unara�sto� gefist best. �ar skipta h�fundarnir veitendum �r�unara�sto�ar � �rj� h�pa og komast a� �eirri ni�urst��u a� "norr�nu" �j��irnar, Nor�menn, Sv�ar, Danir og Finnar, s�u � h�pnum sem talinn er s�na bestan �rangur.
 
Sk�rslan: Development Aid and Economic Growth: A Positive Long-Run Relation
 

Athyglisvert
 
 
 
 
Veft�mariti� er �...
facebook
K�ki� endilega � heims�kn
Lei�togafundur � g�slingu?
Vestr�nir stj�rnarerindrekar gera �v� sk�na a� fyrrverandi utanr�kisr��herra N�karagva sem n� er � fors�ti allsherjar�ings Sameinu�u �j��anna hafi � hyggju a� halda r�ttarh�ld yfir kap�talismanum me� �v� a� taka lei�togafund um fj�rm�lakreppuna � einskonar g�slingu. � Reutersfr�tt segir a� stj�rnareindrekar fr� G20 �j��unum gagnr�ni Miguel D�Escoto Brockmann og l�si lei�togafundinum - sem ver�ur haldinn dagana 24.-26. j�n� - sem "brandara" ,"harmleik" og "t�mas�un."
Stj�rnarerindrekarnir sem Reuters r�ddi vi� vildu ekki koma fram undir nafni. �eir halda �v� fram a� gera eigi lei�togafundinn a� vettvangi fyrir �� sem vilja gera a�f�r a� kap�talismanum. Talsma�ur D�Escoto segir gagnr�nina ekki r�ttm�ta.
Benedikt p�fi hvatti � sunnudaginn �j��arlei�toga til �ess a� l�ta � fj�rm�lakreppuna sem  t�kif�ri til a� stemma stigu vi� vaxandi f�t�kt og hungri.
 

N�nar
 
Frakkar og �talir sag�ir sv�kja lit
Frakkar og �talir f� b�gt fyrir dugleysi sitt � �r�unarm�lum � n�rri sk�rslu samtakanna ONE sem saka stj�rnv�ld � l�ndunum tveimur fyrir svik fr� Gleneagles sam�ykkti � Skotlandi �ri� 2005. �� sam�ykktu st�rveldin �tta -G8 h�purinn - a� auka stu�ning vi� Afr�ku. Me�al h�funda sk�rslunnar eru Bill Gates og Desmond Tutu.
 
 
 
 
Malav�: 20% barna � fullu starfi
gunnisal

Fimmta hvert barn � Malav� undir fimmt�n �ra aldri er � fullu starfi og s�kir �v� ekki sk�la og annar fimmtungur er � hlutastarfi. St�lkur fremur en drengir eru sviptir n�mst�kif�rum og ver�a nau�beyg�ar a� taka a� s�r st�rf, launu� e�a �launu�.
 
Stef�n J�n Hafstein umd�misstj�ri �SS� r�ddi m.a. menntam�l � Malav�  � morgun��tti R�sar 2 � morgun.
 

Mosk�t�net koma � veg fyrir dau�a ��sunda barna
Mosk�t�flugan, sem ber malar�u � menn, er h�ttulegasta d�r Afr�ku, segir � fr�tt Barnahj�lpar Sameinu�u �j��anna � �salndi. "Um �a� bil millj�n manns deyja �rlega af v�ldum sj�kd�msins og milli 190 og 330 millj�nir smitast. Um 90% tilfella koma upp sunnan Sahara-ey�umerkurinnar, � f�t�kustu l�ndum heimsins."
 

 
Veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �v� sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu stofnunarinnar.          
 
Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� vinsamlegast a�ra me� �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins. Allar �bendingar um efni eru vel �egnar.  

�eir sem vilja afskr� sig af netfangalista, e�a senda okkur �bendingu um efni, eru vinsamlegast be�nir um a� senda sl�k erindi � netfangi� [email protected]. Ritstj�ri er Gunnar Salvarsson, [email protected].
  
ISSN 1670-8105
 

Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�.