Veft�marit um �r�unarm�l
�r�unarsamvinna
Samstarfs�j��ir 
5. n�vember 2008
Miklar v�ntingar bundnar vi� n�jan forseta Bandar�kjanna
 Barak Obama
,,Kj�r Baracks Obamas hefur mikla t�knr�na ���ingu. �a� breytir �s�nd Bandar�kjanna b��i innanlands og utan. �a� felur � s�r n�tt t�kif�ri fyrir Bandar�kin til a� ver�a forystur�ki � svi�i l��r��is og fri�ar � heiminum. �a� er �rugglega einsd�mi a� jafn margar einl�gar �skir eins v��a a� �r heiminum fylgi n�kj�rnum forseta," segir � yfirl�singu fr� Ingibj�rgu S�lr�nu G�slad�ttur utanr�kisr��herra.
 
H�n segir ennfremur:

"Heimurinn treystir �v� a� hann beiti s�r fyrir a�ger�um � heimsv�su sem geta lina� efnahagskreppuna sem n� skekur heiminn og hann leggi sig fram um a� l�gja �ldur �taka, � sta� �ess a� reisa ��r, ekki s�st � Mi�-Austurl�ndum. Fyrir okkur �slendinga opnar kj�r Obama n�ja m�guleika. Fr� brotthvarfi Bandar�kjahers fr� �slandi hefur �a� veri� verkefni okkar a� �r�a n� og mikilv�g tengsl � svi�i menningar og vi�skipta vi� n�granna okkar � vestri og a�koma n�s forseta getur haft �ar mikla ���ingu."

V�ntingar � Afr�ku
Lj�st er a� miklar v�ntingar eru bundnar vi� Barack Obama eftir sigurinn � bandar�sku forsetakosningunum � n�tt, ekki s�st me�al minnihlutah�pa og �eirra sem minna mega s�n, b��i innan og utan Bandar�kjanna. �annig eru g�furlegar v�ntingar � gervallri Afr�ku um a� breytingar ver�i � vi�horfum hj� bandar�skum stj�rnv�ldum til �r�unarm�la og f�t�ktar.

Obama er fyrsta bl�kkuma�urinn sem tekur vi� v�ldum � Hv�ta h�sinu og rekur sem kunnugt er �ttir til Ken�a �ar sem fa�ir hans f�ddist. �v� er er ekki a� undra a� � Ken�a hefur veri� fylgst n�i� me� kosningunum � Bandar�kjunum og �ar hefur veri� dansa� og sungi� � sigurv�mu fr� �v� lj�st a� var a� Obama v�ri � lei�inni � Hv�ta h�si�. Og �a� er til marks um miklar v�ntingar � gar� Obama a� forseti Ken�a, Mwai Kibaki, hefur l�st yfir almennum fr�degi � morgun til hei�urs n�ja forsetanum.

Center for Global Development, CGD, gaf � d�gunum �t b�k fyrir ver�andi forseta sem kallast einfaldlega: The White House and the World: A Global Development Agenda for the Next U.S. President. �ar eru � fj�rt�n k�flum raktar �msar till�gur um �a� hvernig n�r forseti getur auki� st��ugleikann � heiminum, �ryggi og hags�ld.
 
 
H�rmungar � Kong�
congo"�egar Kong� hristist, skelfur Afr�ka," segir � athyglisver�ri grein � New York Times � d�gunum en augu heimsins hafa undanfari� beinst a� hryllilegum �t�kum � �essu v��fe�ma Afr�kur�ki. � anna� hundra� ��sund manns hafa ney�st til a� fl�ja heimili s�n vegna �takanna og �ar eru b�rn � meirihluta, a� �v� er fram kemur � fr�tt IRIN fr�ttaveitunnar.
�msir �ttast a� str��s�t�k � Kong� geti brei�st �t um �lfuna og � �eim h�pi er �slenski bloggarinn Fannar fr� Rifi sem heldur �ti vefs��u um Afr�ku og skrifar greinina: Allsherjarstr�� � Afr�ku � n�sta �ri?
 
� Kong� berast daglegar fr�ttir af nau�gunum og ��rum ofbeldisverkum gegn konum. Nor�menn hafa brug�ist vi� �eim t��indum me� framlagi upp � 5,8 millj�nir norskra kr�na en eins og Erik Solheim, �r�unarm�lar��herra Noregs segir � vi�tali vi� Aftenposten, �� er erfitt a� �mynda s�r nokkurn � verri a�st��u og meiri ��ryggi en konurnar � Kong�.
 
(Myndin fr� BBC)
 
 
 
 
 
Tekju�j�fnu�ur � heiminum - Namib�a, Svas�land... �sland
 
T�u pr�sent �b�a Svas�lands r��a yfir fimmt�u pr�sentum �j��artekna sem telst vera meiri tekju�j�fnu�ur en � Brasil�u en nokkru minni en � Namib�u �ar sem sl�kur �j�fnu�ur er mestur � heiminum. Sl�kur �j�fnu�ur er reikna�ur � Gini-stu�li og hefur stundum veri� nefndur � fr�ttum � tengslum vi� Afr�kur�ki, eins og Namib�u og Svas�land, en n� er Gini nefndur � s�mu andr� og �sland og sta�h�ft a� tekju�j�fnu�ur h�r � landi hafi veri� � s��asta �ri einhver hinn mesti � hinum vestr�na heimi og tv�faldast fr� �rinu 1993.
 
� grein Gu�mundar Arnar J�nssonar verkfr��ings � Morgunbla�inu � fyrrdag segir:
 
"Seinustu t�lur eru fyrir �ri� 2007 og s�na a� n� er �j�fnu�ur m�ldur � hef�bundinn h�tt (sem Gini-stu�ull r��st�funartekna hj�na) kominn upp � 42% og hefur �v� tv�faldast fr� �rinu 1993 er stu�ullinn var 21%. �annig hefur tekjuh�sti fj�r�ungur hj�na sex sinnum h�rri laun en tekjul�gsti fj�r�ungurinn, og er �a� tv�f�ldun � �v� hlutfalli fr� �rinu 1993. �annig er �j�fnu�ur � �slandi nokkru meiri en � Bandar�kjunum og l�klegast s� mesti � hinum vestr�na heimi."
 
OECD hefur n�veri� sent fr� s�r sk�rslu um �etta efni sem heitir Growing Unequal �ar sem fram kemur a� � flestum OECD l�ndunum hefur �j�fnu�ur aukist � s��ustu �ratugum og bili� milli r�kra og f�t�kra breikka�. � sk�rslunni segir l�ka:
 
"En aukning �j�fnu�ar - �r�tt fyrir a� vera �tbreidd og markt�k - hefur ekki or�i� eins yfirgengileg og flestir halda sj�lfsagt. Reyndar hefur me�altalsaukningin � 20 �rum veri� um 2 Gini-stig (Gini er besti m�likvar�inn � tekju�j�fnu�). �etta er sami munur og er n�na � �j�fnu�i milli ��skalands og Kanada - au�s��ur munur en ekki �ess konar sem myndi r�ttl�ta a� tala um hrun samf�lagsins. Munurinn milli �ess sem g�gnin s�na og �ess sem f�lk heldur endurspeglast vafalaust a� hluta � hinum svok�llu�u "Hall�-t�marits-�hrifum" - vi� lesum um hina ofsar�ku sem eru or�nir miklu r�kari og soga �ess vegna a� s�r gr��arlega fj�lmi�laathygli � kj�lfari�. Tekjur hinna ofsar�ku koma ekki til sko�unar � �essari sk�rslu �ar sem ekki er h�gt a� m�la ��r n�gilega vel � gegnum venjulega gagnabanka um tekjudreifingu. �etta ���ir ekki a� tekjur hinna ofsar�ku s�u ekki mikilv�gar - ein a�al�st��an fyrir �v� a� f�lk l�tur sig �j�fnu� var�a er sanngirni, og m�rgu f�lki finnst tekjur sumra hrikalega �sanngjarnar."
 
 
Dregur �r hagvexti � �ganda
uganda
Tv�r �st��ur eru tilgreindar vegna sp�r um minnkandi hagv�xt � �ganda: aukin ver�b�lga og ni�ursveiflan � hagkerfum heimsins. A� mati Al�j��agjaldeyrissj��sins hafa ver�b�lgumarkmi� Se�albanka �ganda ekki n��st, ver�b�lgan hefur veri� meiri s��ustu n�u m�nu�i en r�� var fyrir gert vegna ver�h�kkana � eldsneyti og matv�lum. �hrif al�j��akreppunnar � efnahagsm�lum er enn ��ekkt st�r� en kemur til me� a� hafa �hrif � l�til og opi� hagkerfi �ganda, einkum vegna minnkandi spurnar eftir v�rum fr� landinu og minnkandi fj�rfestingum erlendis fr�.
 
Fr�tt African Future
�hugavert
�ttekt � verkefnum Noregs vegna HIV/AIDS
Nor�menn f� �g�tiseinkunn fyrir �rangur af verkefnum � �r�unarr�kjum sem tengjast HIV og aln�mi, a� �v� er fram kemur � mati breskrar r��gjafarstofu. �ttektin n��i til framlaga � �remur Afr�kur�kjum, E���p�u, Tansan�u og Malav�. S�rstaklega f� Nor�menn g��a d�ma fyrir a� vera sveigjanlegri en margir a�rir veitendur �r�unara�sto�ar og viljugri til a� sty�ja heimamenn � lei�togahlutvereki �eirra � �essu svi�i.
 

Sk�rslan
K�lerufaraldur � M�samb�k
mosambik
Um fj�rut�u hafa l�tist �r k�leru � M�samb�k � s��ustu d�gum, flest b�rn, en faraldurinn geisar � Manica h�ra�i. �ttast er a� fleiri eigi eftir a� deyja �v� fj�lmargir hafa leita� l�knis og 130 veri� lag�ir inn � sj�krah�s.
 
Fr�ttami�lum greinir reyndar � um orsakir dau�sfallanna og Uppl�singami�st�� Mosamb�k (Agencia de Informacio de Mocambique) gefur �� sk�ringu a� br��ani�urgangur og uppk�st hafi leitt til �ess a� 37 hafi l�tist � Manica h�ra�i, flest b�rn undir 14 �ra aldri.
 

Reuters
 
Lokun La Chureca � augs�n
la chureca
La Chureca er heiti� � �eim hluta ruslahauganna � Managua, h�fu�borg N�karagva, �ar sem ��sundir manna hafast vi� � hreysum og kalla heimili. N� er �tlunin a� afm� �ennan sm�narblett �r mannkynss�gunni og byggja yfir f�lki� en verkefni� er samvinnuverkefni �r�unarsamvinnustofnunar Sp�nar og borgaryfirvalda � Managua.
 
"��tt enginn samningur hafi enn n��st vi� eigendur jar�arinnar �ar sem La Chureca stendur hafa �r�unarstofnun Sp�nar og borgarstj�rn Managua skrifa� undir samning sem bo�ar lokun �essa st�rsta ruslahaugs landsins. Borgarstj�ri Managua, sandinistinn Dionisio Marenco, gaf til kynna a� me� lokun La Chureca v�ri enn von fyrir Managua a� ver�a hrein borg," segir ��ra Bjarnad�ttir starfsnemi �SS� � Managua.
 
H�n segir a� verkefni �r�unarsamvinnustofnunar Sp�nverja, sem er �a� st�rsta � landinu, kosti 45 millj�nir Bandar�kjadala og �eir fj�rmunir ver�i nota�ir m.a. til a� byggja u.�.b. 200 h�s fyrir allar ��r fj�lskyldur sem hinga� til hafa b�i� � ruslahaugunum. "Fyrir upph��ina ver�ur einnig sett upp endurvinnslust�� � haugunum sem mun skapa �b�unum Acahualinca hverfisins vinnu. La Chureca ver�ur endurskipul�g� �annig a� rusli� ver�i ekki lengur undir berum himni og �n nokkurrar me�h�ndlunar, eins og hefur veri� raunin s��ustu �rj�t�u �rin," segir ��ra.
 

Fr�tt La Prensa
UNUFTP 
 
Veft�marit um �r�unarm�l er gefi� �t af �r�unarsamvinnustofnun �slands. Ritinu er �tla� a� gl��a umr��u um �r�unarm�l og gefa �hugas�mum kost � a� fylgjast me� �vi sem h�st ber hverju sinni. Efni veft�maritsins �arf ekki endilega a� endurspegla stefnu stofnunarinnar.          
 
Skr�i� ykkur � �skrift � heimas��unni, www.iceida.is og l�ti� endilega a�ra sem �i� viti� a� hafa �huga � �r�unarm�lum vita af tilvist veft�maritsins.   

�eir sem vilja afskr� sig af netfangalista eru vinsamlegast be�nir um a� senda bei�ni til okkar � netfangi� [email protected].
 
Bestu kve�jur, �tg�fu- og kynningardeild �SS�.