Het meldpunt Contactlens Complicaties begint zijn vruchten af te werpen. In het eerste jaar zijn 57 meldingen binnengekomen. Op basis daarvan wordt geschat dat er jaarlijks ongeveer 300 ernstige complicaties optreden bij het dragen van contactlenzen in Nederland. De bulk van de complicaties is een corneale infectie (70%). Deze werd zonder uitzondering veroorzaakt door Pseudomonas. De complicaties komen vooral voor bij zachte contactlenzen (92%), 8% vond plaats bij vormstabiele lenzen. Tien procent van de contactlenzen waarbij zich complicaties voordeden werden aangeschaft via branchevreemde kanalen. In 10% van de gevallen leidde de complicatie tot een hoornvliestransplantatie. Alhoewel dat serieuze cijfers zijn, blijkt de infectiekans bij contactlenzen in Nederland niet hoog te liggen. Uitgaande van 1.6 miljoen contactlensdragers en de huidige schatting is de kans op een infectie bij zachte lensdragers 1.2 op de 10.000. Internationaal wordt dat meestal ingeschat als 5 op de 10.000. Uiteraard zijn de cijfers uit Nederland slechts een schatting, maar lijken contactlenzen toch vrij veilig te zijn. De kans op een infectie is in ieder geval kleiner dan de kans om zwanger te worden ondanks het gebruik van de pil. Maar ondertussen is er genoeg reden extra voorzichtig te zijn met lenzen. Deze uitgave van CNNederland is in zijn geheel gewijd aan (het ontstaan van) corneale infecties.

Eef van der Worp

Hoe ontstaat eigenlijk een corneale infectie? Suzanne Fleiszig heeft nieuw, baanbrekend onderzoek gedaan naar het gedrag van de grootste boosdoener in de contactlenspraktijk: Pseudomonas A. Hoe deze bacterie zich een toegang verschaft tot het epitheel is te zien en te lezen in het artikel via onderstaande link. Ze vallen met zijn allen één epitheelcel aan, en pakken dan horizontaal andere epitheelcellen aan. Vervolgens kan de bacterie zich razendsnel vermenigvuldigen (tot het 10-voudige per uur), en gaan ze daarna zitten wachten aan de laatste poort die toegang geeft tot het stroma: het membraan van Bowman. De nieuwste onderzoeken laten zelfs zien dat de bacteriën persoonlijk het immuunsysteem van de cornea kunnen ondermijnen. Dit kan deels verklaren waarom Pseudomonas zo snel en zo effectief zijn destructieve werk kan doen.

Dr. Pit Vermeltfoort is onlangs in Groningen gepromoveerd op de hechting van bacteriën bij het dragen van contactlenzen (ISBN 9789036731119). Enkele conclusies uit het proefschrift luiden: de hechting van bacteriën aan silicone hydrogel contactlenzen neemt niet toe door het dag en nacht dragen van lenzen, ook bij no-rub vloeistoffen is het aan te raden de lenzen mechanisch te reinigen, en het is uiteindelijk de transmissie van bacteriën die relevant is voor het ontstaan van infecties (niet de hechting van bacteriën). Keuze van lensvloeistof en aandacht voor goede hygiëne blijft daardoor extreem belangrijk, en een belangrijke taak van de aanpasser.

Het is tegelijkertijd vernieuwend en verwarrend: meer en meer lijkt het erop dat zuurstoftekort alleen niet de voornaamste reden is voor het ontstaan van corneale infecties, iets wat lange tijd wel werd aangenomen. Op het BCLA congres eerder dit jaar werden enkele stevige conclusies getrokken op dit vlak. Zo werd er geen verschil gevonden in infectiekans tussen verschillende soorten lenzen, inclusief silicone hydrogel lenzen. Zijn het de lenspassing, het materiaal en/of de vloeistof die invloed hebben op het ontstaan van infecties? Er werden verschillende theorieën geopperd, maar er werd ook op gewezen dat herkenning van infecties door de lensaanpasser van groot belang is en blijft om ernstige complicaties te voorkomen. Het uitgebreide BCLA verslag is te lezen via de link rechtsonder (pagina 14).

Wat bepaalt het succes bij bifocale simultane vormstabiele contactlenzen? Er zijn vele factoren die een rol spelen, maar één ding is zeker: het is essentieel dat de lenzen centreren, anders werkt het concept niet. Maar hoe kun je decentratie voorkomen bij een cornea die torisch van vorm is? Is astigmatisme een nadeel, of juist een voordeel?

Met de spleetlamp kan alles belicht worden, maar de oogleden blijven een onderbelicht gedeelte van het spleetlamponderzoek. Dit terwijl juist de oogleden en ooglidranden behoorlijke klachten kunnen veroorzaken bij een contactlensdrager. Zie link rechtsonder voor uitgebriede belichting van dit onderdeel van het spleetlamponderzoek.

Het is zover: het programma van het NCC 2008 is bekend. Dit congres heeft zoveel grote wereldsprekers (letterlijk en figuurlijk) op het podium staan, dat het internationaal nu al groot aanzien heeft verworven. Zie onderstaande link voor het complete programma.